Metacognitie

Snellere en sterkere activatie van het zelfregulerende systeem zorgt er voor dat ongewenste gedachten bij autisten langer actief blijven.

Belang

 
Metacognitie is het proces waardoor mensen die zich sterk bewust zijn van zichzelf kwetsbaar zijn voor depressie, angst en dwang doordat ze bepaalde functies van hun zelfregulerende systeem sneller activeren en ongewenste gedachten langer actief houden dan andere mensen.
 

Stellingen over het zelfregulerende systeem

1
De schematheorie stelt dat mensen die als kind negatieve gedachten over zichzelf ontwikkelen op later leeftijd kwetsbaar zijn voor emotionele problemen, zoals angst en depressie. Volgens deze theorie heeft dit te maken met vrij concrete gedachten over jezelf, zoals "ik ben kwetsbaar" of "ik ben slecht". Dit wordt declaratieve kennis over jezelf genoemd.
2
Volgens de metacognitieve theorie vormt echter niet deze declaratieve kennis het probleem, maar zogenaamde procedurele kennis. Op een lager verwerkingsniveau doen zich geautomatiseerde processen voor waardoor bepaalde prikkels in sterke mate verwerkt kunnen worden zonder controle van boven af. Deze ongecontroleerd, zich steeds herhalende verwerking noemen we 'piekeren'.
3
Het menselijk brein bevat een zelfregulerende systeem. Dit systeem (1) houdt voortdurend in de gaten of er ook informatie binnenkomt die iets betekent voor je welzijn (monitoring), (2) beoordeelt of nieuw binnenkomende informatie over de huidige toestand van jezelf aansluit bij bestaande kennis over jezelf (beoordeling), (3) past algemene plannen voor het omgaan met bedreigende situaties toe op de specifieke situatie (aanpassing) en (4) verandert de kennis die je over jezelf hebt wanneer je huidige zelfbeeld niet goed meer aansluit bij de werkelijkheid (modificatie).
4
De capaciteit van het zelfregulerende systeem is beperkt. Wanneer één taak erg veel aandacht krijgt wordt de capaciteit die het systeem aan andere taken kan wijden sterk verminderd. Het cognitieve aandachtssyndroom (CAS) bestaat uit een overactivatie van de ene zelfregulatiefunctie in combinatie met een onderactivatie van de andere zelfregulatiefuncties.
5
Het zelfregulerende systeem kan zowel van bovenaf als van onderop geactiveerd worden, met name door sociale informatie. Mensen verschillen in het gemak waarmee het systeem geactiveerd wordt. Angstige en depressieve mensen activeren het systeem het snelst.
6
Behandeling moet zich niet zo zeer richten op de inhoud van gedachten, maar op de manier waarop patiënten met gedachten omgaan. Zonder dat patiënten zich bewust worden van hun denkgewoontes en zich nieuwe routines ontwikkelen zullen hun klachten blijven terugkomen. Patiënten moeten leren om een zekere afstand van hun gedachten te nemen terwijl ze zich er bewust van blijven dat die gedachten er zijn. Je merkt op dat bepaalde gedachten er zijn, maar je gaat er niet meer op in, zoals je eerder steeds deed.

Ontwikkeling

  • 1923Freud

    In het boek The ego and the id stelt Freud dat de menselijke geest bestaat uit drie delen, de id, ego en superego. De ego is het deel dat voor de zelfregulatie zorgt.
  • 1960 Rapaport

    De Hongaars-Amerikaanse psychoanalist David Rapaport publiceert The Structure of Psychoanalytic Theory, waarin hij de egopsychologie van Freud herorganiserend tot een empirisch toetsbare theorie. Rapaport zag egopsychologie als een biologisch gebaseerde theorie die zowel cognitie als gedrag kon verklaren. Rapaport was een van de eerste psychoanalytici die een sterke interesse in cognitie had en veel van zijn leerlingen, waaronder Aaron Beck, werden hierin door hem beïnvloed.
  • 1962Ellis

    In het boek Reason and emotion in psychotherapy past de Amerikaanse gedragstherapeut Albert Ellis ideeën uit de cognitieve theorie voor het eerst toe in de klinische psychologie. Hij stelt dat stemmingsstoornissen voortkomen uit irrationele gedachten, die leiden tot onplezierige emoties en ineffectief gedrag. Ellis gaat er vanuit dat gedachten worden uitgedrukt in stellingen en toegankelijk zijn voor het bewustzijn, waardoor het mogelijk is om patiënten in therapie te leren om hun irrationele gedachten over zichzelf te herkennen en om te vormen. Wells meent echter dat gedachten over jezelf niet zo makkelijk zijn om te vormen als Ellis doet geloven, en dat stemming beïnvloed wordt door automatische cognitieve processen, waardoor bewustzijn van gedachten alleen een incompleet beeld geeft van wat er in het hoofd gebeurd.
  • 1976Beck

    In het boek Cognitive Therapy and Emotional Disorders benadert de Amerikaanse psychiater Aaron Beck stemmingsstoornissen vanuit een schematheorie. Beck beschouwt zijn benadering als een herformulering van de egopsychologie in cognitieve termen. In tegenstelling tot Freud, Rapaport en andere psychoanalytici stelt Beck dat cognities zelf de stoornis vormen en niet slechts een uiting van psychopathalogie zijn. Wells noemt als beperkingen van deze benadering: (1) het concept schema is onwetenschappelijk en empirisch moeilijk te onderzoeken, (2) het model van Beck verwaarloosd procesaspecten, zoals aandacht, tendenties en beheersing, (3) het model is niet verder ontwikkeld op basis van recenter onderzoek en (4) de technieken die in de cognitieve therapie worden toegepast zijn slechts losjes verbonden met de theorie. Bovendien keert Wells terug naar het idee dat niet de gedachten zelf, maar iets onderliggends het probleem zijn.
  • 1994Wells & Matthews

    In het boek Attention and Emotion: A clinical perspective ontwikkelt Wells samen met Gerald Matthew een theoretisch model van emotionele stoornissen dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek naar cognitie en emotie en als basis dient voor zijn metacognitieve therapie. In plaats van de term 'ego' gebruikt Wells de meer wetenschappelijk klinkende benaming 'zelfregulerende systeem'.
  • 2010Solem e.a.

    Een empirische test van het metacognitieve model van obsessief-compulsieve symptomen laat zien dat het metacognitieve construct 'gedachtenfusie' onafhankelijk bijdraagt aan de score voor obsessief compulsieve symptomen.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

 
In autismevriendelijk Nederland is binnen de behandeling van autistische volwassenen met klachten die verband houden met hun gedachten meer aandacht voor disfunctionele gedachtenprocessen in plaats van alleen voor de inhoud van hun gedachten. Hierdoor leren zij op een andere manier met hun gedachten om te gaan, zonder perse hun gedachten inhoudelijk te veranderen.
 

Links

link
Metacognitive Therapy Institute, Website
Video
Melanie Pereira (2015), Interview with Adrian Wells

Comments are closed.