Eugen Bleuler

Zwitserse psychiater en neuroloog die als eerste de term 'autisme' gebruikte.

Belang

 
Eugen Bleuler was een Zwitserse psychiater en neuroloog. Hij introduceerde de term schizofrenie, met 'autisme' als een van de grondsymptomen. Hans Asperger en Leo Kanner ontleenden de term autisme aan hem.
 

Visie op autisme

Autisme is een neurologische stoornis
Bleuler was er altijd van overtuigd dat schizofrenie een aangeboren stoornis in de hersenen was, die geërfd kon worden. Van autisme had hij, als aanverwante stoornis, zeker hetzelfde geloofd.

Autisme is een spectrum
In tegenstelling tot zijn voorganger (Emil Kraepelin) zag Bleuler geen eenduidige grens tussen een gezonde en een zieke geest. Hij nam bij mensen gedrag waar dat wel aan een psychische stoornis deed denken, maar niet ziekelijk genoemd kon worden. Hij zag schizofrenie als bestaande uit een groep van stoornissen, een soort van "schizofrenie spectrum". Autisme had hij, als aanverwante stoornis, mogelijk in hetzelfde spectrum geplaatst, of als een vergelijkbaar spectrum gezien.
Autisme bestaat uit primaire en secundaire symptomen
Bleuler vond het belangrijk om in het begrip van psychische stoornissen onderscheid te makken tussen de primaire en de secundaire symptomen. Het was zijn doel om, tussen het soms verwarende aantal symptomen dat beschreven werd, die symptomen te ontdekken die in elke patiënt aanwezig waren en dus beschouwd konden worden als de grondsymptomen, waar de andere symptomen op voortgebouwd werden. Het ontwikkelen van de secundaire symptomen beschouwde hij als normale, helpende psychologische en fysieke reacties.
Autisme is een split tussen hoofd en lichaam
Bleuler koos voor de term schizofrenie, wat komt van het Griekse schizo (split) en phrene (geest), omdat hij de kern van de stoornis zag als een split in de psychische functies van de "associatie" (het hoofd) en de "affectie" (het lichaam). Hans Asperger herkent dezelfde split in autisme.
Autistische gedrag is een verdedingsmechanisme
Bleuler zag 'autisme' (terugtrekking uit het affectieve contact) niet als grondstoornis van schizofrenie, maar als secundair verdegingsmechanisme. Terugtrekking ontstaat als verdediging tegen affectieve (emotionele en wat we nu sensorische zouden noemen) overbelasting, die wordt veroorzaakt door hypersensitiviteit.

Mijn vader zag het onderscheiden van de primaire symptomen van de secundaire als een belangrijke stap in het begrijpen van schizofrenie.

Manfred Bleuler

Deze patiënten mijden bewust het contact met de buitenwereld (autisme), omdat hun gevoeligheid zo sterk is dat ze alles moeten vermijden dat hun emoties zou kunnen opwekken. Hun gebrek aan enthousiasme richting de buitenwereld is dus een secundair symptoom, dat voortkomt uit hun hypersensitiviteit.

Eugen Bleuler

Autisme is teruggetrokkenheid in zichzelf. Het kan niet altijd op het eerste gezicht ontdekt worden. Sommigen lijken veel minder autistisch dan ze echt zijn, omdat ze in staat zijn om hun autistische neigingen te onderdukken. Het is alleen door langere observatie dat men kan zien hoe erg deze patiënten geneigd zijn zich te isoleren van de buitenwereld.

Eugen Bleuler

Autisme CV

  • 1881Arts en prompvendus

    Bleuler studeert af als art aan de Universiteit van Zurich en werkt drie jaar als promovendus en medische assistent in een pscychiatrische kliniek in Bern.
  • 1884Doctor en stagair

    Bleuler ontvangt zijn medische doctorsgraad. Het jaar erop loopt hij stage bij bekende medische wetenschappers in Parijs, München en Londen
  • 1886Directeur

    Bleuler wordt directeur van een achtergestelde pscyhatrische kliniek in Rheinau.
  • 1898Professor

    Bleuler wordt directeur van de psychiatrische kliniek van Zurich en professor in de pscyhiatrie aan de Universiteit van Zurich. Hij dient daar 29 jaar lang. Veel van zijn leerlingen werden later zelf ook professor in de psychiatrie. Onder zijn leiding wordt de kliniek een instituut met een internationale reputatie.
  • 1908-1910Innovator

    Bleuler gebruikt de term autisme voor het eerst publiek in zijn paper Zur Theorie des schizophrenen Negativismus (Engelse vertaling). Hij introduceert ook de term schizofrenie en beschrijft de symptomen. Sinds die tijd is er weinig meer veranderd aan de basis van het klinische beeld dat hij schetst.
  • 1910Autisme

  • 1911Auteur

    Bleuler publiceert een boek over de verschillende vormen van schizofrenie, Dementia praecox oder Gruppe der Schizophrenien. Vijf jaar later, in 1916, publiceert hij zijn Lehrbuch der Psychiatrie.
  • 1939Inspirator

    Bleuler overlijdt in 1939 rond de tijd dat Hans Asperger en Leo Kanner beginnen met hun onderzoek naar autisme. Beide ontlenen hun gebruik van de term autisme aan zijn werk.

Invloed en motivatie

1Anna Pauline Bleuler
Anna Pauline, de vijf jaar oudere zus van Bleuler, had van kinds af aan een ernstige psyschische stoornis. Dit is waarschijnlijk een belangrijke invloed geweest op zijn keuze voor het beroep van psychiater. Na de dood van zijn ouders nam hij de zorg voor haar over.
2Jean-Martin Charcot
In Frankrijk liep Bleuler stage bij Jean-Martin Charcot, een Franse neuroloog en professor in de anatomische pathalogie. Hij is bekend geworden als de grondlegger van de moderne neurologie. Zijn onderzoek naar de functies van verschillende delen van het brein heeft grote invloed gehad op het (zich toen nog ontwikkelende) vakgebied van de neurologie. In Bleuler's Leerboek van de Psychiatrie is deze invloed wellicht terug te vinden in zijn nauwkeurige analyse van de functies die wel en niet verstoord zijn bij de verschillende stoornissen die hij beschrijft.
3Bernhard von Gudden
In Duitsland liep Bleuler stage bij Bernhard von Gudden, een Duitse neuroanatomist, kliniekdirecteur en pscyhiatrieprofessor. Als directeur had hij een beleid van menselijke behandeling van psychische patiënten, sociale interactie tussen patiënten en goed opgeleide medische staff. Dit werd gezien als innovatief in de medische sector en het lijkt erop dat Bleuler deze benadering overnam toen hij in 1886 voor het eerst zelf werd aangesteld als directeur van een psychiatrische kliniek. Hier zette zij zich erg in voor het verbeteren van de omstandigheden van de patiënten.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

 
In autismevriendelijk Nederland wordt, in navolging van Bleuler, klinische informatie verzameld door zorgvuldige observaties in plaats van psychoanalytische speculaties. Autisme wordt primair gezien als een aangeboren neurologische aandoening, in onderscheid van een wirwar aan secundaire symptomen. Het bestaat uit een spectrum aan stoornissen en is niet per definitie pathologisch.
 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *