Trekkenbenadering
Mensen met en mensen zonder autisme kunnen van elkaar worden onderscheiden op basis van stabiele gedragskenmerken.
Belang
In de psychodiagnostiek worden mensen vaak van elkaar onderscheiden op basis van gedragskenmerken of persoonlijkheidstrekken. Deze benadering is zo dominante dat de persoonlijkheid vaak gedefiniëerd wordt als een geheel van stabiele gedragskenmerken op basis waarvan mensen van elkaar verschillen en dat stoornissen worden vastgesteld op basis van gedragscriteria die de ene stoornis onderscheiden van de andere. Daarmee wordt echter snel vergeten dat dit slechts één benadering is, die op bepaalde veronderstellingen rust die niet iedereen deelt.
1923
Freud
1937
Allport
1997
Toepassing op autisme
Autismepaspoort
| Naam benadering | trekken- of kenmerkenbenadering (trait approach) |
| Vertegenwoordiger | Gordon Allport |
| Beroep | persoonlijkheidspsycholoog |
| Instelling | Harvard |
| Nationaliteit | Amerika |
| Tegenstanders | toestandenbenadering |
Uitgangspunten
1
In de geschiedenis van de wetenschap is voortgang vaak het gevolg geweest van de ontwikkeling van instrumenten waarmee fenomenen precies gemeten konden worden. In de natuurwetenschappen wordt hier veel gebruik van gemaakt. Als de menswetenschappen vergelijkbare vooruitgang willen maken dan moet er preciezer gemeten worden. Als we het hebben over kenmerken dan gaat het dus vooral over meetbare kenmerken.
2
Op basis van nauwkeurige metingen delen biologen dieren in categorieën in. Dit wordt classificatie genoemd. Op dezelfde manier kunnen psychologen kenmerken (traits) meten en gebruiken om mensen in te delen in verschillende klassen, op basis van hun psychologische kenmerken. Eén van deze klassen of categorieën is de klasse 'autistisch'.
3
De meeste mensen bezitten neigingen op een bepaalde manier te reageren op bepaalde situaties. Deze neigingen zijn stabiel over de tijd en context, maar ook onderscheidend. Autistische mensen reageren steeds op de ene manier, andere mensen reageren steeds op een andere manier.
4
Het autistische fenotype kan worden opgevat als verzameling van neigingen om zich op een autistische manier te voelen, autistische gedachten te hebben en op een autistische manier te handelen. Mensen die sterk de neiging hebben om zich autistische te gedragen scoren ‘hoog’ op autistische trekken, terwijl mensen die weinig neiging hebben om zich zo te gedragen ‘laag’ scoren.
5
Het meten van kenmerken en het indelen van mensen op basis van kenmerken heeft een praktische waarde. Het stelt je in staat om voorspellingen te doen over toekomstig functioneren in relatie of werk of over toekomstige uitkomsten van studie of behandeling. Van mensen met autistische trekken kan bijvoorbeeld worden voorspeld dat ze minder vaak een relatie zullen hebben en minder succesvol zullen zijn in relaties.
6
In de psychoanalyse wordt er vanuit gegaan dat mensen die ‘rustig’ reageren niet perse rustig zijn. Ze kunnen zich juist heel onrustig voelen, maar dit verhullen of camoufleren, en doen alsof ze rustig zijn. In de kenmerkenbenadering wordt er echter vanuit gegaan dat mensen zijn zoals ze zich gedragen, zodat het gedrag dat mensen (zeggen te) vertonen overeenkomt met hun biotemperament.
7
Het meten van gedragskenmerken is een eerste stap in wetenschappelijke vooruitgang. De tweede stap is het ontdekken van de neurobiologische processen en genetische eigenschappen die ten grondslag liggen aan autistisch gedrag.
Ontwikkeling
1923Freud
In het boek The ego and the id introduceert de Oostenrijkse psychiater Sigmund Freud zijn functionele theorie over de structuur van de persoonlijkheid als bestaat uit drie functies: de 'id' met impulsvorming als functie, de 'ego' met realiteitstoetsing als functie en de 'superego' met sociale oordeelsvorming als functie.1937Allport
In het boek Personality: A psychological interpretation introduceert de Amerikaanse sociaal psycholoog Gordon Allport de kenmerkenbenadering ('trait approach') van de wetenschappelijke studie van de structuur van de persoonlijkheid. Volgens Allport is de persoonlijkheidstheorie van Freud te diepgravend en kan het gedrag van mensen eenvoudiger verklaard worden door te kijken naar de kenmerken waarin mensen van elkaar verschillen.1997-hedendiverse onderzoekers
Er verschijnen vergelijkbare studies naar autistische kenmerken bij mensen met een leerstoornis (1997), OCD (2000), ADHD (2007), genderdysforie (2012), anorexia (2013), gegeneraliseerde angststoornis (2015) en dakloosheid (2017).
Grondlegger
Gordon Allport (1897 - 1967) was een Amerikaanse psycholoog, die zich als eerste bezig hield met met systematisch meten en onderzoeken van persoonlijkheidskenmerken.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt autisme breder benaderd dan alleen als een set van stabiele gedragskenmerken die autistische mensen onderscheiden van andere mensen. Er wordt ook aandacht besteedt aan wisselende toestanden, aan onderliggende neurobiologische processen en aan manieren waarop vertoond gedrag niet bij elke persoon verbonden is met dezelfde beleefde ervaring.