Zelfcompassie voor beginners

Mijn dag begint somber, ik heb slecht geslapen en ik voel me al een tijd somber. Ik heb hier vaker in mijn leven langere periodes last van en kom er maar niet achter wat ik kan doen om hier verandering in te krijgen. Het maakt me moedeloos.

In de loop van de middag vertrek ik met mijn auto naar Rotterdam met mijn wielrenfiets achterin. Er verschijnt een glimlach op mijn gezicht. Ten eerste omdat ik alleen op avontuur ga. Daarnaast houd ik van autorijden en ik doe er zo’n drie kwartier over om op mijn bestemming aan te komen. Ook schijnt de zon en dat doet me goed.

Aan de rand van Rotterdam verruil ik mijn auto voor mijn fiets en fiets ik naar het centrum van de stad. Daar bezoek ik een museum en vergaap ik me aan de architectuur. In een park geniet ik in de avondzon van mijn zelfgemaakte, van huis meegenomen salade. Ik sluit de dag af met een concert.

Regelmatig reageren mensen met verbazing als ik vertel over de dingen die ik alleen doe en dat ik ze graag alleen doe. Maar voor mij heeft alleen op pad gaan veel voordelen.

Ik hoef met niemand af te stemmen en kan helemaal varen op mijn eigen flow. Ik kan een museum in mijn eigen tempo en op mijn eigen manier bezoeken. Ik lees bijvoorbeeld niet alle opschriften van kunstwerken (veel te veel informatie), maar kijk vaak alleen naar de kunstwerken die mijn aandacht trekken. Ik loop daardoor relatief snel door een museum. Soms bezoek ik een museum zelfs alleen voor een bepaalde zaal, zoals de Eregalerij in het Rijksmuseum.

Vandaag breng ik veel tijd door op het dakterras van het Depot Boijmans Van Beuningen. Vanaf hier heb ik een panoramisch uitzicht over Rotterdam. Uitzichten zijn een van mijn favoriete dingen. Het overzicht en het speuren naar details in de verte geven me rust. Me realiseren dat ik ontzettend klein ben in deze grote wereld relativeert.

Alleen op pad gaan spaart mij van commentaar op het feit dat ik liever prikkelarm een zelfgemaakte salade eet op een rustig plekje in een park, in plaats van op een terras of in een restaurant. Dit zijn plekken waar ik snel overprikkeld raak. Door het horen, en tegen wil en dank soms ook letterlijk volgen van andermans gesprekken. Of gesprekken worden juist een brei van geluid. Het lukt me dan niet meer om op mijn eigen gedachten of gesprek te focussen. Ook staat de muziek niet zelden te hard en zit ik niet altijd te wachten op contact met het bedienend personeel.

Tenslotte hoef ik vandaag met niemand te praten als ik alleen maar van het licht en geluid wil genieten tijdens het concert.

Maar tegelijkertijd is er, ondanks mijn behoefte aan mijn tijd alleen, ook altijd het verlangen om me met anderen verbonden te voelen. Ik ervaar dat ook tijdens deze fijne dag met mezelf.

Als ik het museum verlaat, fiets ik langs een café. Ik zie, naar ik aanneem, een groep vrienden met elkaar lachen, praten en drinken op het terras. Het ziet er gezellig uit en ik voel me minderwaardig. Dat komt door een diepe overtuiging die ik heb: “Je moet sociaal zijn, dan pas ben je goed genoeg.” Sociaal zijn betekent in deze context voor mij dat ik onder de mensen zou moeten willen zijn en dat ik vol overgave meedoe met het gesprek dat gaande is.

Nu ik langs dit terras fiets, schiet deze vertrouwde overtuiging door mijn hoofd met haar bijbehorende gedachtes: “Zat ik daar maar het met een groep vrienden gezellig te hebben, want dat is hoe het hoort”, “Wat is het eigenlijk stom dat ik nu alleen op pad ben” en “Heb ik wel genoeg vrienden?”.

Maar na al die jaren dat ik zonder twijfel in deze overtuiging en gedachtes geloofde, zijn daar ook hele vriendelijke gedachtes: “Maar je hoeft toch helemaal niet onder de mensen te willen zijn? Je bent er inmiddels wel achter dat je er niet altijd gelukkiger van wordt om met een groep mensen op een terras te zitten. Wat als je nou eens gaat genieten van de vrolijkheid die de mensen uitstralen die op dit terras zitten? Voel je je op die manier misschien met hen verbonden? Misschien lukt het op deze manier om die oude overtuiging los te laten?”

Het helpt. Vrolijk fiets ik verder. Trots dat ik deze gedachtes ook kan hebben, dat ik minder streng ben voor mezelf en weer tevreden met het feit dat ik vandaag alleen ben.

Twee maanden later kan ik terecht bij de psychiater waar ik op de wachtlijst stond. De diagnose: autisme. Er volgt een golf van inzichten. Over waarom ik me anders voel dan anderen en waarom de therapieën die ik eerder volgde geen langdurig effect hadden.

Ook voel ik dankbaarheid. Dat ik nu kan ontdekken wie ik ben en wat ik nodig heb. En dat ik op die mooie dag in mei met voortschrijdend inzicht liefdevol was voor mijn neurodiverse brein en mijn behoefte aan alleen zijn.