Eerste ervaringen
Mijn eerste vlucht staat me nog helder voor de geest. Ik was 21 en op weg naar Barcelona om van een vakantie in Lloret de Mar te gaan genieten. Ik weet nog dat ik tijdens de vlucht uit het raam keek en erg onder de indruk raakte. Wat zaten we hoog! Ik zei tegen mezelf dat het een mooi uitzicht was maar ik voelde onrust en spanning. Waarom moet het vliegen eigenlijk zo hoog, op twee kilometer hoogte is toch ook goed?
De turbulentie maakte maakte me erg onrustig en bang. Zou het wel goed gaan? Als we maar niet neerstorten! Ik hield de stewardessen goed in de gaten om te zien of alles oké was. De vluchten die ik daarna maakte waren allemaal vol stress en volledig gericht op het overleven van de reis. Op karakter de vlucht uitzitten onder het motto ‘als je wat wil, dan moet je er iets voor over hebben’. Ondertussen was ik scherp op elk geluid en elke beweging. Ik durfde niet op te staan of te lopen. Naar het toilet gaan was geen optie en ik hield het personeel goed in de gaten om te zien of er iets aan de hand zou zijn.
Uitdagingen
Het bijzondere is dat ik een haat-liefdeverhouding had met de luchtvaart. Ik vind het mateloos interessant, maar ook spannend. Om een beeld te geven van hoe spannend ik alles vond is dat bij het passeren van Schiphol op de snelweg ik al het zweet in de handen had staan. Zelfs wanneer ik niet op reis ging. Wanneer ik wel op reis ging begon de spanning dus al bij het zien van de luchthaven.
Vervolgens in de rij voor de veiligheidscontrole. Ik wist altijd dat ik niks te verbergen had en toch was het altijd weer spannend. Personeel in uniform die je een kant op dirigeren en kortaf commanderen wat je moet doen. Dit maakte me onrustig en gestresst. Ook omdat ik niet aan het personeel af kan lezen wat ze bedoelen en hóe ze het bedoelen.
Daarna wachten tot het boarden. Ik houd niet van wachten. Er is wel een richttijd die wordt gecommuniceerd, maar dat verandert bijna altijd. Dus dat geeft onzekerheid. En daar wordt ik gespannen van: zweten, onrust. Het liefst zou ik direct instappen, dan is het klaar. En, niet vergeten, voor het boarden wil ik alles bij de hand hebben. Dus hoofdtelefoon om mijn nek, pen en puzzelboek in de zak van mijn hoodie, dan kan ik direct gaan zitten en hoef ik niet meer op te staan tijdens de vlucht.
En dan de vlucht zelf. Dat voelde het ergst van allemaal. Wanneer ik eindelijk in mijn stoel zat voelde ik mij alleen. Alsof ik de hele vlucht van A tot Z zelf moest doen. Alles in de gaten houden, zoveel mogelijk controle houden. Het zweet gutste inmiddels uit mijn oksels. Ik kon de situatie niet loslaten en kon niet vertrouwen op het personeel en het vliegtuig. Elk geluid(je) en elke beweging móest geanalyseerd worden. Onbegonnen werk. Regelmatig verving ik bij aankomst mijn shirt voor een schoon en fris shirt. Ik was dan doodop en echt toe aan een borrel om de spanning weg te spoelen.
Vliegtraining
Toen ik uiteindelijk mijn diagnose kreeg snapte ik waarom het vliegen en alles eromheen zoveel stress opleverde. Drukke menigtes op het vliegveld, onvoorspelbare situaties en situaties waar ik geen invloed op heb (de piloot vliegt, daar kan ik niet bij helpen). Daardoor wist ik waar ik aan zou moeten werken om relaxter te kunnen vliegen.
Na wat zoekwerk vond ik een stichting die gespecialiseerd is in het behandelen van vliegangst. Ze hebben mijn uitgelegd hoe angst werkt en hoe je die zelf instandhoudt. Dat er een verschil bestaat tussen reële angsten en irreële angsten. En die laatste overheersten bij mij in overvloed. Ook kreeg ik de inzichten dat ik de controle los moet laten en me moet overgeven aan de situatie, en kreeg ik tips hoe ik meer ontspannen de reis kan maken.
Andere tips
Als persoon met autisme (of met een andere beperking) kun je DPNA-assistentie (Disabled Passenger with intellectual or developmental disability Needing Assistance) aanvragen. Dit kan via het reisbureau of de luchtvaartmaatschappij. DPNA-assistentie houdt in dat je vanaf de bagage check-in tot aan de gate begeleid wordt en je stress tot een minimum wordt beperkt. Ook kun je via Hidden disabilitiesstore bijvoorbeeld een keycord kopen. Met dit keycord laat je aan het personeel weten dat je een beperking hebt.
Wat mij ook heeft geholpen is om mijn beperking te delen met het cabinepersoneel tijdens het boarden. Wat mij het meeste hielp daarbij is dát ik het deelde. Tijdens de vlucht maakte ik dan een praatje met het personeel over het vliegen. Ik mocht zelfs een keer met een piloot praten die even pauze had. Het beïnvloed niet de situatie maar wel hoe ik met de situatie omga, dat heeft mij veel gebracht.
Inmiddels vlieg ik best ontspannen. Ik vind het nog steeds niet leuk, maar de ergste stress is weg en ik heb al mooie reizen mogen maken die ik niet voor mogelijk hield. Zo zie ja maar weer, alles is mogelijk als je er je best voor doet.
