Te laat

Het verwerken van prikkels is bij ieder mens verschillend. Zelf ervaar ik hier regelmatig problemen mee. Soms verwerk ik prikkels wel duizend maal sneller dan een ander en zijn mensen onder de indruk. Soms, helaas, verwerk ik ze duizend maal langzamer. Nu is dat niet erg maar het kan wel enorm irritant zijn.

Om een voorbeeld te noemen, eerder vandaag werd ik gebeld door Rosa Timmer van het Dagblad van het Noorden. Heel leuk allemaal, voor ik het weet zit ik in mijn halve spraakwaterval waarin ik openlijk en zonder nadenken over mijzelf vertel. Op zich kwam ik, naar eigen inzien, redelijk goed uit mijn woorden. Af en toe sprak ik per ongeluk door de mevrouw heen, maar aan de telefoon vinden meer mensen dat lastig. Een veilige troost was dat dit interview over autisme ging. De kans is dan ook aanzienlijk groter dat mensen dit verwachten dan dat ze het vervelend vinden. Ze zijn er op ingesteld en willen juist door die eigenaardigheden met mij praten. Na twintig minuten is het gesprek voorbij en hangen we de telefoon op. Binnen vijf seconden heb ik tien andere dingen bedacht die ik eigenlijk had kunnen of willen zeggen.

Een voorbeeld daarvan is dat ik veel tegen het verwerken van prikkels aanloop. Dan denk ik dat het allemaal goed gaat, maar door de hoeveelheid prikkels neig ik snel mezelf voorbij te lopen en in de automatische piloot een gesprek te voeren. Het wordt daardoor wel heel intuïtief: het eerste wat in mij opkomt, flap ik eruit. De kwaliteit ervan is dat het dan puur blijft, het immers niet goed overdacht. Door de intensiteit van alles, gedachtes, prikkels, (onverwachte) vragen, een persoon aan de lijn, mijn intentie, mijn perfectionisme, vergeet ik dan om meer de ruimte en tijd te nemen. Ik vergeet te checken bij mijzelf. Zelfs als de ander de moeite neemt mij er stil bij te laten staan lukt het mij alsnog vaak niet. Pas als ik helemaal uit de situatie ben en alleen, kan ik de situatie echt goed verwerken. De valkuil is dat ik soms onhandig te persoonlijke dingen heb gedeeld, of te kwetsbaar ben geweest op een daarvoor niet veilige plek (zoals bij mensen met verkeerde intenties). Al ben ik meestal vrij schaamteloos, ik zie in open delen veel nut. Ook de gemeente en hulpverlening kennen mijn hele privé immers toch al bijna, anders zou ik geen hulp of ruimte krijgen.

Het te laat iets na kunnen gaan, heb ik ook vaak ervaren met interacties met mensen. Vooral tijdens conflicten gebeurt dit snel. Omdat iemand dan zijn emoties naar mij uit, ben ik al helemaal snel overdonderd. Het liefst vermijd ik ook conflicten, dat weet ik van mezelf.

In mijn vorige woning kwam de buurvrouw eens heel boos aan mijn deur tegen mij schreeuwen. Ik schrik en verstijf dan een beetje en blijf heel aardig tegen de buurvrouw om het niet te laten escaleren. Dat is op zich wel een hele mooie en sterke eigenschap. Achteraf besefte ik mij pas dat die mevrouw zelf heel onredelijk was en het bekrachtigend was geweest om voor mezelf op te komen. Dan kan ik wel balen dat ik dat op het moment zelf niet heb gedaan. Nu moet ik op een andere manier die boosheid zien te verwerken. Ik weet namelijk dat het niet te volgen is, en onredelijk kan zijn, om lang na afloop ineens zoiets op te pakken en boos op iemand te zijn. Wanneer ik eindelijk verwerkt heb en weet wat ik voel. Dat voelt zo ongepast dat ik het ook niet kan en ik zou het ook niet leuk vinden als een ander dat bij mij deed. Immers is er dan ook juist alweer rust en wil ik geen ruzie maken. En bij dit voorbeeld is het extra lastig geweest, want boosheid vind ik sowieso een vervelende moeilijke emotie.

Het gebeurt mij dus heel vaak dat ik een gesprek pas na kan gaan als het voorbij is. Dan pas verwerk ik wat er gedeeld is en kan mijn gevoel alles bij gaan benen. Of ervaar ik ruimte erover na te denken of op te reflecteren. Een ingelaste pauze creëren heb ik wel geprobeerd, om die ruimte voor reflectie als het ware na te bootsen. Het werkt soms wel een beetje, maar soms ook helemaal niet, dan voelt het toch nep. En soms, zoals tijdens een opgedrongen ruzie is er helemaal geen ruimte. De stopmeditatie en vertragen is desondanks wel een hele goede oefening. Langzaam leer ik steeds beter contact te maken met mijn lichaam en op te merken wat mijn lichaam mij vertelt; zodat ik in die pauzes kan opmerken hoe het nu werkelijk met mij is, en niet alleen maar achteraf.

Ondertussen is ook het artikel uitgekomen van de krant. Ik vind het samen met de verhalen van anderen een mooi gevarieerd stuk. Het is voor mij fijn dat ik mijn ervaringen met waar ik moeite mee heb nuttig kan maken. Ook vond ik het wel een beetje spannend dat er zomaar uitspraken van mij over autisme, of autisme bij vrouwen, zo publiekelijk gedeeld worden. Want uiteindelijk weet ik dat iedereen verschilt, en heb ik vooral kennis van mijn eigen ervaring. En zelfs wat autisme voor mij alleen betekend, weet ik vaak zat al niet helemaal in woorden uit te drukken. Wat ik met mensen kan delen is alleen datgene waar ik wel de woorden al voor heb gevonden.

Hier een link naar het artikel. Je kunt nu, door de Coronacrisis, een gratis account aanmaken waarmee je het artikel kan lezen.