Spreken zonder woorden

Vanavond is de première van Foxtrot, een musical van Annie M.G. Schmidt. Ik maak een snelle rekensom en kom tot de conclusie dat het mijn vijftiende productie wordt. Al veertien jaar speel ik als multi-blazer (een muzikant die meerdere blaasinstrumenten bespeelt) mee in orkesten die live muzikale begeleiding verzorgen bij semi-professionele theaterproducties. Wat ik zo fantastisch vind aan deze producties is de veelzijdigheid ervan. Zang, dans en acteerwerk, orkest, kostuums, grime, decor en rekwisieten, licht- en geluidstechniek; al deze disciplines komen bij elkaar op het podium. Samen creëren we het verhaal. De passie waarmee aan de productie wordt gewerkt is voelbaar voor het publiek, dat daar op zijn beurt weer enthousiast op reageert. Dat alles maakt een weekend voorstellingen spelen in het theater tot een bijna magische ervaring.

In mijn eerste producties speelde ik dwarsfluit en altsaxofoon. Later voegde ik een sopraansaxofoon, een tenorsaxofoon, een piccolo, vier Ierse whistles en een low whistle toe aan mijn instrumentarium. Ieder instrument heeft een eigen karakter, dat in een specifieke context het best tot zijn recht komt. Zo werkt het ook met mij. In een omgeving waarin mijn eigenheid wordt gewaardeerd, kan ik stralen.

Mijn eerste muzieklessen kreeg ik toen ik tien jaar was. Ik koos voor de dwarsfluit. Al snel ontdekte ik dat musiceren me vrolijk maakte. En ik bleek er ook nog eens goed in te zijn. Ik werkte vaak vooruit in het lesboek en herhaalde mijn favoriete wijsjes tot mijn huisgenoten er een punthoofd van kregen.

Op een dag mocht ik op school vertellen over mijn hobby’s. Ik werd veel gepest in die tijd. Toen mijn klasgenoten mijn dwarsfluit zagen, wilden ze natuurlijk een deuntje horen. Ik speelde de tune van een tv-serie waarvan ik wist dat mijn klasgenoten ernaar keken. Ineens kreeg ik volop aandacht en bewondering. Heel even voelde ik me gewaardeerd en in verbinding met mijn omgeving. Wat een geweldige ervaring! Daar wilde ik meer van. Zo werd muziek de taal waarin ik mezelf vrij kon uiten zonder te worden afgewezen.

Door de jaren heen is mijn behoefte aan erkenning een belangrijke drijfveer geweest in het perfectioneren van mijn spel. Inmiddels ben ik een graag geziene muzikant in de theaterwereld. Dat voelt als een overwinning. Zoveel jaren van mijn leven ben ik onzichtbaar geweest. Al die jaren niet herkend als een autistische persoon met specifieke eigenschappen en gevoeligheden die daarbij horen. In plaats daarvan werd ik bestempeld als een rare, irritante, aanstellerige figuur met een gebrek aan sociale vaardigheden. In de muziek doet mijn anders-zijn er niet toe. Daar gaat het niet om wat ik met woorden zeg of hoe ik dat zeg, maar om iets dat van veel dieper uit mezelf komt. Op dat wezenlijke niveau van non-verbale communicatie kan en mag ik er helemaal zijn.

Hoewel ik niet al mijn saxofoons en fluiten technisch even goed beheers, weet ik een expressie in mijn spel te leggen die menig luisteraar tot ontroering brengt. Tijdens het spelen ervaar ik een grenzeloosheid die niet in woorden uit te drukken is. Het is alsof ik me in een andere dimensie bevind. Een dimensie waarin geen tijd of eindigheid bestaat. Alleen de klanken en kleuren van de muziek die sierlijk om me heen dansen in een sfeer van gelukzaligheid. Ik voel me intens gelukkig wanneer iemand uit het publiek me na een voorstelling vertelt te hebben genoten van mijn spel. Dat ik een stukje van de schoonheid die ik ervaar tijdens het musiceren kan doorgeven aan een ander, dat is fantastisch!

Over een half uur start de voorstelling. De grimeuse brengt de finishing touch aan op de gezichten van de spelers, die zich daarna in hun kostuums hijsen. Ik controleer nog een laatste keer of mijn bladmuziek op volgorde ligt en of de lampjes op de muziekstandaard het doen. Ik wil niet halverwege de voorstelling zonder licht zitten en moeten improviseren.

Na de laatste voorstelling zal ik gesloopt zijn. Ik zal nauwelijks slapen omdat mijn hoofd barstensvol zit met indrukken en de adrenaline nog volop door mijn lijf giert. Gedurende een aantal weken ervaar ik een verstoord eet- en slaapritme, een gebrek aan concentratie en een onvermogen om mijn huishouden te organiseren. Heimwee naar het theater en verlangen naar structuur wisselen elkaar af. Mijn vaste routines zijn verloren gegaan in de aanloop naar de voorstellingen en zal ik mezelf opnieuw moeten aanwennen. Dat is de prijs die ik betaal voor een heel weekend voorstellingen spelen in standje hyperfocus. Vaak genoeg heb ik me afgevraagd waarom ik mezelf dat blijf aandoen. Ik loop onderhand tegen de vijftig. Ik heb niet meer dezelfde energie en veerkracht als toen ik veertien jaar geleden begon. Maar ik heb mezelf beloofd dat ik net zo lang theaterproducties blijf spelen tot het echt niet meer gaat. Want nergens voel ik me zo verbonden met de wereld om me heen als in de muziek.