Koningsdag is voor veel mensen een feestelijke dag vol tompoezen, vrijmarkten en festivals. Voor mensen met autisme kan deze dag juist een grote uitdaging zijn. Het overweldigende aantal prikkels dat tijdens Koningsdag op hen afkomt, zoals harde muziek, drukte en felle kleuren, kan zorgen voor overprikkeling en stress. In deze blog vertel ik welke prikkels ik te verduren kreeg tijdens Koningsnacht en -dag en geef ik tips over hoe je hiermee om kunt gaan.
Rustig opwarmen
Op Koningsnacht begon de avond voor mijn vrouw en mij op het Jansplein in Arnhem, waar het nog niet al te druk was en de prikkels dus beperkt waren. Het was fijn om even rustig op gang te komen zonder overweldigd te worden door de drukte die later op de avond zouden volgen. Het was een ontspannen en gezellige start van de avond.
Na een paar drankjes besloten we verder te kijken en kwamen we uit bij Het Eiland, een knus plein midden in de stad waar het nog lekker rustig was. De muziek had een prettig volume en was volledig mijn smaak: funk, disco en (Neder-)pop uit de jaren ’70 en ‘80. Dat was genieten. Naarmate de tijd verstreek werd de muziek steeds luider en op een gegeven moment moest ik ook weg uit het lawaai. Ik stond een aantal meter verwijderd van een speaker die een flinke hoeveelheid decibel het plein op slingerde. Ook was het drukker geworden. Drukte en opeengepakte menigtes geven me een gevoel van onveiligheid. Ik heb ruimte, mijn personal space, nodig. De eerste serieuze (onbewuste) prikkels waren een feit.
Overweldigd door drukte
Op een van de grootste pleinen in de stad zou René Karst optreden, die ik wel wilde zien. Naïef als ik was, dacht ik er niet bij na dat het daar ontzettend druk zou zijn. Op het plein aangekomen moesten we ons een weg banen door de menigte. Overal stonden feestgangers te hossen. Het was ‘vechten voor je plek’. Het voelde totaal niet oké, maar daar was ik me op dat moment niet van bewust. Ik wilde er het beste van maken. Dat was natuurlijk (helaas) ijdele hoop.
Mijn vrouw zag aan alles dat ik daar niet op mijn plek was. Ik stond met mijn handen in mijn zakken, zo stijf als een kaars en een hoofd als een donderwolk. Communiceren lukte ook niet meer. Ze vroeg of ik weg wilde, of het nog wel goed ging. Deze vragen kwamen niet meer binnen. Vrijwel direct hierna nam ze me mee, weg uit de drukte. Op het moment dat we het plein hadden verlaten zocht de overprikkeling direct een weg naar buiten. Ik reageerde het af op mijn vrouw, volledig onterecht, en de tranen rolden daarna over mijn wangen. Ik voelde een combinatie van ‘wat ben ik dom geweest’ én schuldgevoel omdat ik zo naïef was geweest en mijn emoties op de verkeerde persoon had losgelaten.
Gelukkig konden we het allebei snel loslaten. We gingen ter afsluiting nog even kijken bij een ander plein, maar ook daar was het erg druk, luid en kon er niet gedanst worden. Uiteindelijk gingen we, ondanks de drukte en het rumoer, moe maar voldaan naar huis.
Ontprikkelen op Koningsdag
Koningsdag begon een stuk rustiger. Traditiegetrouw genoten we van een oranje tompoes. Ondanks een goede nachtrust was ik nog niet volledig ontprikkeld, maar het is maar één keer per jaar Koningsdag, dus hop, op weg naar de binnenstad.
Het was prachtig weer en we begonnen met de vrijmarkt naast het grootste park van Arnhem. De markt was ruim opgezet en het was rustig, perfect om even het hoofd leeg te maken. Na de vrijmarkt besloten we op het grote podium op de Markt te kijken. De eerste show was net bezig en er was nog bijna geen publiek. Desalniettemin zorgde het bij mij voor overprikkeling; de muziek was erg hard en de MC brulde flink door zijn microfoon. Na een half uur hebben we een rustiger plekje opgezocht.
De perfecte afsluiting vonden we bij Festival de BuitenKroeg. Rustig zitten in de zon, fijne, rustige muziek en weinig tot geen overmatige prikkels. Al met al was het een geslaagde dag en avond.
Tips om overprikkeling te voorkomen
Zoek een rustige plek
Het klinkt makkelijk en dat is het ook. Ik merk dat ik niet te lang moet blijven op een te drukke plek. Ik vind het bijvoorbeeld fijn als ik bewegingsruimte om me heen heb en als de visuele en auditieve prikkels behapbaar zijn. Het belangrijkste is dat je op je gemak bent met de omstandigheden.
Neem oordoppen mee
Oordoppen zijn onmisbaar voor mij bij evenementen waarbij luide muziek is. Zelf ben ik erg tevreden met mijn Alpine PartyPlugs. Deze oordoppen dempen het geluid goed en zorgen dat de prikkels sterk worden gereduceerd. En ze beschermen je gehoor. Een win-win situatie dus.
Probeer de signalen zo vroeg mogelijk te herkennen en handel er naar.
Dit is misschien wel de moeilijkste. Maar het is belangrijk om af en toe een rustmoment in te plannen om overprikkeling te voorkomen. Dit kan bijvoorbeeld door een rustige plek te zoeken en een korte meditatie te doen. Door even weg te zijn van prikkels en jezelf tot rust te brengen, kun je daarna weer beter tegen drukte.
Treffende blog Wilco. De tips om overprikkeling te voorkomen zullen meer mensen met autisme kunnen beamen. Maar ik denk dat je nog een belangrijk aspect wel hebt benoemd (de rol van je vrouw), maar niet als tip hebt opgeschreven. Mijn tip als overprikkeling niet uit te sluiten is. Als je naar een overprikkelende omgeving gaat, waar je toch per se heen wilt of moet, is het aan te raden om iemand mee te nemen die niet zoveel last heeft van overprikkeling. Desnoods kan ingrijpen als de overprikkeling teveel wordt, maar ook begrijpt dat jouw gevoel geen aanstellerij is. Soms is… Lees verder »
Terecht punt Hans. De belangrijkste persoon die me helpt heb ik inderdaad niet benoemt. Misschien wel omdat het zo vanzelfsprekend, maar daarmee extra bijzonder, is.
Fijn om te lezen dat jij ook iemand hebt die jou kan helpen zodat jij dingen kunt doen die buiten je comfort-zone liggen.
Bedankt voor je waardevolle reactie!
Hallo Wilco, Ik wil andere mensen met autisme niet onnodig kwetsen, dus ik wilde daar niet teveel nadruk op leggen, maar ik heb ook zo’n geweldige partner gevonden. Mijn lieve vrouw heeft maar een half woord nodig om te begrijpen wat ik nodig heb. Maar dat hebben we eigenlijk bijna met alles. We hebben nooit ruzie, echt nooit. We voelen elkaar heel goed aan, maar vullen elkaar ook heel goed aan en dat moet je altijd als iets heel bijzonders blijven beschouwen. Zonder mijn lieve schat had ik het echt niet zo lang volgehouden in mijn super overprikkelende baan. En… Lees verder »
Hoi Hans,
mensen die denken dat mijn gedrag aanstellerij is, is een dagelijkse kwelling. Ik heb ook een angststoornis, ik weet niet in hoeverre die met mijn ASS te maken heeft. Maar als je van je eigen familie hoort dat je je aansteld, dat is killing.
Hallo Detlev, Sorry voor de late reactie. Ik zat op mijn werk even in een heftige periode dat ik vergeten was jou nog een reactie te geven. Want als je eigen familie het als aanstellerij gaat benoemen, heb je wel wat extra steun en liefde nodig. Nu klinkt Detlev niet echt als een Nederlandse naam (en als je echt een autisme brein hebt, snap je wel dat hier geen vervelende gedachte achter zit). Ik denk dat er ook wel wat verschil zit per land, cultuur of geloof in hoeverre men staat tegenover autisme. Ik heb het idee dat ze bijvoorbeeld… Lees verder »
Wat een herkenbaar stuk over hoe Koningsdag kan voelen voor iemand met autisme! De balans tussen willen meevieren en overprikkeling is zo goed beschreven. Ik vind de tips over oordoppen en rustmomenten erg praktisch. Mooi hoe je zowel de uitdagingen als de positieve momenten eerlijk deelt. Het is belangrijk dat deze ervaringen gedeeld worden zodat meer mensen begrijpen hoe evenementen als Koningsdag door verschillende mensen anders beleefd worden. De rol van een goede meelevende beveiliger is hierbij ook echt onmisbaar.