Het Butterfly Effect van Access Intimacy

Als klein meisje droomde ik ervan om in een bibliotheek te werken, maar jammer genoeg werd ik uitgelachen toen ik daar op school over vertelde. Ik wou dat ik die kleine, ambitieuze bibliothecaris-in-spe van toen een filmpje van het nu zou kunnen laten zien. Ik ben nog steeds niet groot, zo’n 160 centimeter, maar volgens de kalender wel volwassen (al kleed ik me nog steeds alsof ik acht ben en mijn verjaardag vier). Ik werk als bibliothecaris in het middeleeuwse centrum van de stad, in een schitterende kathedraal die letterlijk tot de nok toe gevuld is met bladmuziek.

Hoe dat kan? In elk geval niet doordat ik nu niet meer autistisch en dyslectisch ben, ik zou bijna zeggen: au contraire. Het lukt me juist doordat ik mezelf steeds meer durf te laten zien. Dit is het concept van Access Intimacy in een notendop. Gedefinieerd door disability justice-activist en schrijver Mia Mingus (in 2011) gaat Access Intimacy over wederzijds begrip en gemak van toegang tussen individuen met een handicap en hun bondgenoten. In tegenstelling tot andere vormen van intimiteit, zoals emotionele of fysieke intimiteit, richt access intimiteit zich specifiek op de manieren waarop mensen met een handicap hun omgevingen en relaties navigeren.

Access Intimacy is gebouwd op vertrouwen, communicatie en een bereidheid om te leren en zich aan te passen aan de behoeften van anderen. Voor mensen met een handicap kan access intimacy bijdragen aan een gevoel van autonomie en verbondenheid, doordat ze volledig kunnen deelnemen aan sociale, professionele en recreatieve activiteiten. In mijn geval betekent dit concreet dat in de kerk de werkzaamheden die ik aankan en waar ik goed in ben zich als het ware om mij heen verzamelen, in plaats van dat ik me steeds krampachtig moet proberen te wurmen in de niet-passende mal van eisen en verwachtingen, zoals ik het ervoer op eerdere werkplekken. 

Onlangs hadden we bijvoorbeeld de bladmuziek van het “Laetentur caeli” van William Byrd nodig, om te zingen in een dienst. Natuurlijk verviel ik bij dit nieuws direct in mijn oude, vertrouwde, negatieve spiralen. Mijn gedachten sloegen op hol: “O jee, hoe klonk het, welke letters zouden dit kunnen zijn, zegt één van deze woorden me iets, is er iets dat zo klinkt in mijn herinnering?” Zo had ik gerust een uur lang lukraak bladmuziek uit de kasten kunnen rukken in de hoop dat ik het toevallig tegenkom en herken. Maar net wanneer ik dit doemscenario als potentiële werkelijkheid wil accepteren, onderbreekt de dirigent mijn gepieker: “Wil jij het even uit de kast pakken? Byrd schrijf je met een Griekse Y en Laetentur begint met ‘L-A-E’.” O ja, bij de BY… als ik maar weet waar ik moet beginnen met zoeken, heb ik het vaak binnen luttele seconden in mijn handen. 

Het voelt zo prettig dat ik er nooit naar hoef te vragen en dat ik nooit iets hoef uit te leggen over mijn behoeften – een moeilijk in woorden te vangen besef, even ongrijpbaar als comfortabel, dat lijkt op opluchting en geruststelling. Een beetje zoals wanneer ik met een hand of voet voorzichtig het badwater voel om te bemerken dat het precies de goede temperatuur heeft. Zo is het dus als een buitenwereld aansluit op jouw binnenwereld en andersom  – een vrij unieke sensatie in mijn leven. Ik ervaar het als een gevoel van verbondenheid, gestoeld op goede communicatie en begrip. Op zulke momenten zie ik een beperking (welke dan ook) als iets normaals in het menselijk leven, en heb ik minder negatieve gedachten over mezelf. Het helpt me om open te zijn over mijn gevoelens en ruimte te maken voor de ander. We kunnen in het moment zijn en elkaar steunen. Sure, ik ben autistisch en dyslectisch en nog twintig dingen meer… so what? De dirigent weet gewoon hoe ik denk en werk – en het is geen probleem. Door deze houding van oordeelloze acceptatie werd mijn gedroomde werkplek ineens wél toegankelijk.

Zo kan één iemand het verschil maken en ontstaat er een “Butterfly Effect”. Net als de vleugels van een vlinder een kettingreactie of domino-effect kunnen starten (om uiteindelijk een orkaan aan de andere kant van de wereld te veroorzaken), kunnen kleine acties van inclusiviteit en begrip grote veranderingen teweegbrengen in de maatschappij. Wanneer een werkplek zich vormt rondom de behoeften van mensen met verschillende achtergronden en vaardigheden, wordt niet alleen die ene specifieke werknemer geholpen, maar de hele omgeving verrijkt. Het creëren van een cultuur van respect, acceptatie en inclusiviteit leidt zo tot betere samenwerking, innovatie en creativiteit binnen teams en organisaties. Ik heb geluk en gun het iedereen om zo gekend en gewaardeerd te worden, niet ondanks, maar dankzij hoe je bent.

Access Intimacy gaat daarom wat mij betreft niet alleen over wat één persoon of instelling voor een andere persoon kan doen, maar ook over hoe je samen omgaat en verantwoordelijkheid neemt voor elkaar. Het betekent dat je nadenkt over hoe we met elkaar omgaan, hoe we ons kwetsbaar voelen en hoe de macht verdeeld is tussen mensen. Toegankelijkheid en begrip zijn niet alleen mooie extraatjes, ze zijn essentieel in een rechtvaardige samenleving.