Erkenning en excuses

Ik heb een tijdje geleden een blog geschreven over “Zwelgen in een diagnose”. Deze tekst is daar een indirect vervolg op. Ik was laatst in gesprek met een vriendin (hier noem ik haar Evelien, dat is niet haar echte naam) van mij over autisme en of een persoon “ongepast gedrag” mag scharen onder een diagnose. Platter gezegd, moet je als autist je excuses aanbieden voor dingen die je zegt als je denkt dat je gerechtvaardigd bent in het zeggen van iets, maar als het in verkeerde aarde valt bij de ander. We hebben allebei autisme en we spraken over het aanbieden van excuses. Evelien is behoorlijk rechtlijnig en principieel als het gaat over conflictresolutie en excuses aanbieden. Zij denkt vaak: “als persoon A (Anton) iets gedaan heeft om persoon B (Bernard) te kwetsen dan moet persoon A excuses aanbieden aan persoon B.

De nuance die mijns inziens aangebracht moest worden is “twee vechten, twee schuld”. Bovendien was in het voorbeeld dat Evelien gebruikte om haar punt te maken Anton autistisch en leidinggevende van neurotypische Bernard. Volgens Evelien is het als leidinggevende zaak dat Anton zich gedraagt en zijn werknemers zoals Bernard niet kwetst. Een persoon met autoriteit heeft de verantwoordelijkheid om toenadering te zoeken in een conflict en zo nodig excuses te maken. Evelien heeft moeite met grijstinten zien in conflicten wat mij betreft. Het voorbeeld van Evelien was puur fictie, maar het zou kunnen dat Anton iets gedaan heeft wat een (voor Anton) kwetsende opmerking van Bernard uitlokte. Dit ging er moeilijk in bij Evelien. Ze vond dat de gekwetste partij excuses verdient, maar ze wil of kan niet zien dat persoon B misschien in een eerdere interactie ook kwetsende dingen heeft gezegd of gedaan. Ik wilde haar ervan overtuigen van de nuance die ik dacht te zien, maar Evelien vond dat eerdere gezegde of gedane dingen niet relevant waren, omdat een conflict wat haar betreft gaat over dingen die gezegd zijn op dat moment.

Ik was (en ben) van mening dat sociale interactie en met name conflicten erg lastig kunnen zijn. Ik vind dat we ons niet kunnen veroorloven om omstandigheden en vooral de verschillende perspectieven te negeren.

Evelien vond in eerste instantie dat het conflict van de gekwetste partij het meest relevant is en de rest bijzaak. De conclusie van ons gesprek had een open einde. Ik erkende dat de gekwetste partij in een conflict een centrale rol speelt en Evelien erkende dat nuance belangrijk is als het gaat om sociale interactie en dat we alle perspectieven moeten erkennen, omdat we anders misschien mensen te kort doen. Ik wil niet in het cliché vervallen dat sociale interactie moeilijk is voor mensen met autisme, ook daar is nuance belangrijk. Eigenlijk bewonder ik principiële mensen zoals Evelien, omdat ze weten wat ze belangrijk vinden, zoals rechtvaardigheid en (welgemeend) sorry zeggen nadat je iemand hebt gekwetst. Dat getuigt wat mijn betreft juist van veel sociale intelligentie en op een bepaalde manier heel goed begrijpen waar sociale interactie over gaat, omdat je weet wanneer die andere persoon zich gekwetst voelt.