Empathie en diversiteit in crisistijd

Het thema corona stond al een tijdje op de blogagenda. Tot dusver wist ik niet wat ik erover moest zeggen in het autismeblog, maar laat ik nu een poging wagen. Als eerste wil ik graag doen alsof het alvast mental health awareness-maand is, het hele jaar lang als het even kan. Eens per jaar is er een maand dat we stil staan bij de geestelijke gezondheid, in deze maand proberen we extra compassie op te brengen voor mensen die het geestelijk moeilijk hebben en ook voor neurodiversiteit en alles wat daarbij komt kijken.

Laat ik vooropstellen dat de meeste Coronaregels dingen zijn waar ik het al jaren mee moet doen door beperkingen, en dat ik er dus eigenlijk heel goed in zou moeten zijn. Zoals weinig kunnen doen en veel alleen thuisblijven. En toch vind ik het in deze een enorm lastige kwestie. Hoe kan dat nou?

Al mijn hele leven kamp ik met een schijnbaar ‘andere logica’ dan het gros van de mensen. Dit is al vaker lastig voor me geweest. Er was vaak onbegrip voor. In sommige gevallen door een werkgever of leraar, maar vaker door een klas terwijl de leraar een mooi kritisch inzicht of invalshoek kon beamen. Je hebt vast wel eens van het cliché gehoord dat autisten heel goed kunnen zijn in ‘out of the box’ denken, typisch een kwaliteit die vaak wordt afgewezen tenzij het de mensen goed uitkomt.

In de coronasituatie duidt elke mogelijke invalshoek op VEEL weerstand en strijd, alsof alles een strijd is tussen óf voor óf tegen. Toch is het meest overheersende geluid, ‘loop en denk in het gareel’. Heel simpel; dat kan ik dus niet zo goed. Heb ik alsnog recht op compassie?

Met alle onderwerpen in het leven is het mezelf uiten door dingen te delen en perspectieven te onderzoeken een manier om me staande te houden. Normaliter wordt daar nog best positief op gereageerd, want wat bijzonder hoe ik het toch kan bekijken! Met de coronacrisis is het anders: een ander geluid of een kritische vraag lijkt een vrijbrief tot verwijten vol hele heftige schuld. Het raakt mij, ik ben ook maar een kwetsbaar mens. Waar is de compassie nog? Een vraag die vast iedereen zich heeft gesteld.

Mijn logica ziet het niet. De regels, de wijzende vingers, hoe corona cijfers en doden domineren over alle andere kwetsbaarheden en dingen die gelden voor de menselijke gezondheid en levenskwaliteit. Alsof iemand die doodging aan corona, wat natuurlijk heel erg is, erger is dan iemand die doodgaat aan nevenschade. Vanuit geldbelangen zie ik de logica weer wel, vanuit regels die doorgevoerd moeten worden zie ik de logica wel. Voor mijn belevingswereld is nu plots heel weinig ruimte, tenzij ik een dikke olifantenhuid zou hebben. Want als ik enorm verharde reacties niet kan handelen, dan moet ik nu gewoon maar mijn mond houden (zo klinkt het). En je raadt het, die heb ik dus niet echt als blootliggende zenuw.

Men zegt wel eens over de autist dat deze ongevoelig is, weinig empathie heeft. Het is zo onwaar. Juist nu zie ik een wereld vol neuro-typischen die de hele logica en waarde van het mensenleven ontlenen aan zaken die compleet losstaan van emotioneel welzijn of de belevingswereld, mensen gooien daarbij zelfs hun menselijkheid en empathie klakkeloos de deur uit. Wat mij betreft kan je zo de gezondheid van de mens niet vaststellen. Is een mens gezond, of geholpen, of gelukkig, als deze het niet zo ervaart als dat het op papier staat? Gekke logica hè?

Er zijn nog veel meer dingen die ik wel zou kunnen zeggen over deze crisis; over mijn behandelplan dat niet door kan gaan, over het gebrek aan begrip voor ziektebeeld TENZIJ het corona is. Maar laat ik het hebben over het mondkapje. Het is het in de supermarkt benauwd krijgen en niet kunnen focussen met een mondkapje op, terwijl mijn hoofd me vertelt dat dat volgens veel mensen niet kan en niet mag en ik me niet moet aanstellen en er, zelfs met medische reden, geen ruimte is voor mensen die extra gevoelig zijn (net als vroeger op school) of er moeite mee hebben om wat voor reden dan ook. We moeten het nu samen doen voor de kwetsbaren, maar niet voor mij, niet voor iedereen die kwetsbaar is.

Of ik het nu benauwd krijg door mijn longen, of door angst, mentale verkramping en sociale druk van de omgeving maakt daarbij niet uit, er is geen ruimte voor mentale problemen nu. Daarbij ook uitgemaakt te worden voor zielige aansteller die een slachtofferkaart speelt als ik dit openlijk deel, of iemand die onwillig is en mensen de dood gunt. Zelfs met vrijstelling is mijn ervaring dat je zonder mondkapje alsnog beter drie olifantshuiden kan hebben voor de weerstand die dat bij mensen oproept, om de opmerkingen, toon van vragen, blikken en sfeer. En de toon die ik al vermoed terug te krijgen bij het delen van dit verhaal, namelijk dat het juist de bedoeling is dat we thuisblijven, alsof niks van mijn gevoelens gezien en gehoord is. Alsof mijn recht tot mijn natuurlijke bewegingen volgen voor mijn gezondheid verdwenen is.

Voor mij is de coronacrisis vooral een gebrek aan ruimte voor de gevoelige mens, voor de belevingswerelden van alle diversiteit onder de mensen, voor andere logica, voor meer dan 1 perspectief. Een tijdperk van enorme emotionele en empathische armoede. En ik wil eenieder vragen om als er ergens een bericht over eenzaamheid is, met empathie te reageren, in plaats van de apathie die onder elk bericht hierover online vindbaar is. Het raakt mij, doet mijn hart huilen. En er is nog nooit een mens zich beter gaan voelen door zulke opmerkingen. De ellende van de 1 sluit het andere niet uit.