De puzzel van mijn emoties

Emoties overvallen me. Ik schrik er niet meer van als dat gebeurt, al frustreert het me dat ik soms midden in een gesprek ineens zit te huilen terwijl ik dat helemaal niet wil. Ik weet inmiddels dat mijn emoties me iets willen vertellen waarvan ik me nog niet bewust ben, en dat het loont om te ontdekken wat hun boodschap is.

De psycholoog die ik in mijn early twenties bezocht, concludeerde dat ik leed aan ‘ernstige emotionele verwaarlozing’ en daarvoor vijf dagen per week in behandeling moest. Ik kon namelijk niet vertellen welke emoties ik ervaarde. Dagbehandeling zag ik niet zitten, dus nam ik afscheid van de psych en dat was dat. Jaren later, zelfs geruime tijd na mijn autismediagnose, besefte ik dat ik alexithymie (emotieblindheid) heb. Dat houdt in dat ik moeite heb om te onderscheiden en benoemen wat ik voel. Dat kan vervelende situaties opleveren. Probeer maar eens aan je omgeving uit te leggen waarom je overstuur bent terwijl je dat zelf niet eens weet.

Zo werd ik ooit online gestalkt door een kennis. Het begon met een vriendschappelijk babbeltje via Instagram en draaide erop uit dat hij me niet alleen via al mijn social media accounts ging benaderen, maar me ook ging volgen via de openbare accounts van anderen in mijn contactenlijst. Dat riep gevoelens bij me op die ik niet begreep. Het enige dat ik wel begreep, was dat ik er gestresst van werd. Daarom besprak ik de situatie met een vriendin. Al pratend besefte ik dat ik de overdaad aan aandacht voor mijn persoon eng vond, waarna ik de kennis blokkeerde op al mijn socials. Het gesprek met hem aangaan was wellicht constructiever geweest, maar ik wist niet hoe ik dat moest aanpakken. Mijn emoties verwarden me en dat maakte me kwetsbaar. Ik was bang dat de ander daar misbruik van zou maken.

Mijn manier van omgaan met emoties heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld in verschillende fasen. In mijn jeugd bleek muziek maken een zeer effectieve tool te zijn voor emotieregulatie. In de muziek kon ik alles uiten wat ik met woorden niet kon zeggen. Emoties als boosheid en verdriet werden met behulp van muziek omgezet in kracht en troost. Dat was voor mij een onbewust proces, want ik had geen benul van het bestaan van mijn emoties. Ik wist alleen dat ik me na een uur muziek maken prettiger voelde dan ervoor.

Naarmate ik ouder werd, werden mijn emoties ingewikkelder. Ik had geen idee wat ik ermee aan moest. In mijn beleving waren emoties onlogisch en voegden ze niets toe. Dus koos ik ervoor om ze te negeren. Dat leek te werken, maar dat was natuurlijk niet zo. Het zal geen verrassing zijn dat ik jarenlang depressief ben geweest zonder het te beseffen.

Na een aantal verbroken liefdesrelaties kwamen er emoties vrij die zo intens waren, dat ik ze niet meer kon wegduwen. Ik ontdekte dat als ik de emoties er gewoon liet zijn, ze na verloop van tijd vanzelf wegebden. Dat proces fascineerde me. Vanaf dat moment dook ik vol in mijn emoties zodra ik ze opmerkte en liet ik mezelf bewust kopje onder gaan. Ik wilde alle facetten van de emotie ervaren en observeren wat het met me deed. Hoewel ik me kan voorstellen dat het op de buitenwereld heftig overkwam, is deze onderzoekende fase voor mij erg leerzaam geweest. Daardoor weet ik nu dat ik zelf kan bepalen hoever ik me door een emotie laat meeslepen. Het registreren is vaak al genoeg om te weten dat ik even pas op de plaats moet maken.

Context is key bij het oplossen van de puzzel van mijn emoties. Ik heb geleerd een aantal emoties te herkennen door terug te denken aan gebeurtenissen die hetzelfde gevoel bij me opriepen. Zo was wat ik voelde toen ik mijn baan verloor vergelijkbaar met wat ik had gevoeld toen mijn huwelijk stukliep. Daardoor wist ik dat ik in een rouwproces zat waar emoties als boosheid, verdriet en angst bij horen. De stress van het niet begrijpen viel daarmee weg. Vaak wordt echter pas ná het wegebben van de emotie(s) duidelijk wat ik voelde en waarom dat zo voelde. Een gesprek met iemand die ik vertrouw kan helpend zijn in dit proces.

Ook maak ik weleens gebruik van emotiekaarten. Dat zijn kaarten met op de ene kant een uitgeschreven gedachte en op de andere kant een plaatje met de naam van de bijbehorende emotie. Door mijn gedachten rondom een situatie te analyseren, kom ik dan uit bij het gevoel dat erbij hoort. Vervolgens kan ik daaruit afleiden welke vervolgstappen ik moet zetten.

Ik gun mezelf de tijd om alle puzzelstukjes op hun plek te laten vallen voordat ik actie onderneem. Iedere keer als het puzzeltje compleet is, voelt het als een overwinning. Want het betekent dat ik heb geleerd om dicht bij mezelf te blijven, ook wanneer ik nog niet goed begrijp wat er gebeurt. Voor iemand die decennia als kameleon door het leven ging is dat zeker een hoeraatje waard.