Bij de tandarts

Gisteren zat ik bij de tandarts, voor het eerst sinds jaren.
Ik heb een diepgewortelde angst voor de tandarts. Vroeger had ik daar al last van. Na een aantal onprettige ervaringen ben ik al eens weggelopen uit de wachtkamer, toen ik hoorde hoe er geboord werd bij de patiënt die voor mij was.

Maar nu kon ik het niet langer uitstellen: aan kapotte vullingen en scherpe randjes moest echt iets gebeuren. Bovendien had ik dit jaar een tandartsverzekering genomen, en het was al november.
Vorige week was ik op controle gekomen. Bij de balie werd me verweten dat ik 10 minuten te laat was, terwijl ik zeker wist dat ik 5 minuten te vroeg was. De receptioniste hield vol dat zij gelijk had, waarop ik vroeg of ze wel de juiste patiëntgegevens voor zich had. Dat maakte de sfeer er niet beter op.

Met die ervaring in gedachten, zette ik gisteren bij binnenkomst al mijn stekels op. Een lichte irritatie, waarbij ik verwachtte dat er wel weer iets zou gebeuren dat niet klopte en mij een vervelend gevoel zou geven.

Dit keer zaten er twee dames achter de balie, en ik mocht op een stoel gaan zitten. De dames praatten over een patiënt, er waren misverstanden geweest en verwijten. Ik bedacht dat ze op die manier ook wel over mij zouden gaan praten.

In de spreekkamer vroeg ik als eerste of de radio uit mocht, dat mocht. Ik vertelde dat ik zo bang was dat ik er misselijk van was. En vroeg of de assistente voorzichtig wilde bewegen met de afzuiger, omdat ik anders zou gaan kokhalzen. Waar ik eigenlijk angst voor had, was dat ik in paniek zou raken.
De assistente legde een hand op mijn schouder en zei dat het allemaal wel mee zou vallen. “Dat helpt niet echt” zei ik.

Er zou in mijn bovenkaak worden geboord. Dan wordt de tandartsstoel extra ver achterover gezet, anders kan de tandarts er niet bij. Terwijl mijn hoofd steeds verder omlaag ging, dacht ik hierover na. Dat de tandarts bij zijn voet een knopje had, om de stoel in stand 1 of 2 te kunnen zetten. Boven me hing een lamp met twee lichtjes en handvatten, net het gezichtje van een vriendelijke alien.

Toen begon het boren. Het deed geen pijn, want ik had een verdoving gekregen. Maar het geluid en de trillingen kwamen onverdoofd hevig binnen. Ik klampte me vast aan mijn vest, maakte er een bal van waarin ik kon knijpen. Stilzitten en mijn tong stilhouden, anders boort hij ernaast. Maar ik had een sterke behoefte om te bewegen, dan maar mijn voeten heen en weer. En af en toe kreunen.
Een tweede soort boor, die niet gierde maar dreunde en alle kiezen, tanden en botten in mijn hoofd liet rammelen.

Het boren was klaar. Er kwam een klem met een lapje, dat om de kies werd gespannen. O jee, als ik nu nog maar adem zou kunnen halen. Mijn neus was grotendeels verstopt door het achterover liggen, ademen moest langs het lapje. Maar tot zover geen paniek, het vullen viel mee.

Het lapje mocht eraf en er werd weer geboord, om de vulling in model te brengen. Dit keer met water, dat achter op mijn tong bleef liggen. Doorslikken ging niet, dan maar steeds een diepe teug lucht door mijn neus inademen, en weer uit door het water heen, wat kleine luchtbelletjes gaf. Borrelen en kreunen, voeten bewegen en in mijn vest knijpen. Maar ondanks alles geen paniek.

Het was klaar, voorbij. Terwijl ik overeind ging zitten, maakte ik voor mijzelf de balans op.
Ik had vooral last gehad van mijn eigen angst, de behandeling zelf was draaglijk geweest. Meteen wilde ik de tandarts en de assistente gerust stellen. Ik bedankte ze en voelde de behoefte om uit te leggen hoe dat nu allemaal zat bij mij. Bij de intake had ik wel op een formulier geschreven dat ik autisme heb. Maar zouden zij zich dat nog herinneren? En waarschijnlijk hadden zij ideeën over autisme waarmee we niet verder zouden komen. Ze deden wat afstandelijk en afwijzend nu de behandeling voorbij was. Ik kon maar beter niets meer zeggen en weggaan.

Thuis liet ik alles nog eens door mijn gedachten gaan en merkte op dat ik een schuldgevoel had. Zij hadden hun best gedaan en begrepen waarschijnlijk niet waarom ik me zo gedroeg.
Wel was ik tevreden over het verduidelijken vooraf en de verzoeken die ik had gedaan. Die hadden ervoor gezorgd dat alles was gegaan zoals ik het graag wilde.
Maar de vriendelijke assistente die mij gerust wilde stellen, had ik afgesnauwd. Daar voelde ik me schuldig over.