Autisme & Slaap

Voor mensen met autisme kan slapen een terugkerende worsteling zijn. Voor mij is slapen niet zomaar het moment waarop ik even de wereld uitschakel; het is een intens proces dat vaak gepaard gaat met een innerlijke strijd. Ik herinner me nog goed hoe ik als kind urenlang in bed lag, terwijl mijn hoofd bleef malen over de kleinste details van de dag. De stilte van de nacht bood me weinig rust, doordat mijn gedachten vaak ongebreideld doorgingen… waardoor ik de slaap maar moeilijk vatten kon.

Vaak kunnen mensen met autisme een verstoord slaappatroon hebben, omdat hun hersenen prikkels en stress anders verwerken. Terwijl de meeste mensen ’s avonds hun brein kunnen kalmeren door een afname van externe stimuli, lijkt het bij mij soms alsof mijn hersenen blijven schakelen op de frequentie van een drukke dag. De afname in de productie van het slaaphormoon melatonine kan hierbij een rol spelen, wat het moeilijk maakt om de overgang naar een staat van rust te maken. Deze neurochemische verschillen zijn voor mij niet alleen een bron van frustratie, maar ook een puzzel die ik langzaam leer op te lossen. In dit blog deel ik graag wat ik zoal ontdekt heb over een goede nachtrust.

Slaap speelt een cruciale rol in hoe we omgaan met psychische klachten en emoties. Wanneer we slecht slapen, kan dit leiden tot verstrooidheid, geheugenproblemen en een gevoel van afwezigheid, wat we in de psychologie “dissociatie” noemen. Volgens Dalena van Heugten (Maastricht University) komt dit doordat processen in ons brein die normaal samenwerken, zoals geheugen en emoties, tijdelijk uit balans raken. Dromen, die plaatsvinden tijdens de REM-slaap, kunnen helpen om negatieve emoties te verwerken en complexe patronen te herkennen, wat essentieel is voor onze dagelijkse functioneren. Tijdens het dromen werken onze hersenen hard om verbindingen in ons geheugen te versterken en emoties te reguleren. Het blijkt dat we tijdens het slapen beter in staat zijn om nieuwe, complexe patronen te herkennen dan wanneer we wakker zijn. Dit kan helpen bij het verlichten van stress en het verbeteren van het psychisch welzijn.

Veel mensen denken dat ze per se acht uur slaap nodig hebben, maar volgens slaapwetenschapper Merijn van de Laar (Maastricht University) is dat niet het hele verhaal. De kwaliteit van slaap is veel belangrijker dan de kwantiteit. Wat telt, is hoe diep je slaapt. De eerste 4,5 tot 5 uur, de zogenaamde kernslaap, is het meest verkwikkend en essentieel voor herstel en geheugen. Daarna volgen lichtere slaapfases en droomslaap, die evolutionair nuttig zijn om alert te blijven voor gevaar. Slaapdruk – de drang om te slapen – bouwt zich overdag op door activiteit, terwijl stress en spanning juist het tegenovergestelde doen. Daarom val je na een drukke dag sightseeing moeiteloos in slaap, maar lig je na een stressvolle deadline vaak nog uren te woelen.

Slaapexpert Lucia Talamini (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt met behulp van een kleine hoofdband hoe geluidspulsjes de slaap kunnen verbeteren. Het probleem is dat veel mensen moeite hebben om in deze diepe slaap te komen, wat allerlei gezondheidsproblemen veroorzaakt. Lucia hoopt met een klein kastje dat geluiden produceert die de kwaliteit van slaap kan verbeteren, het probleem van slaapproblemen op lange termijn aan te pakken. Het doel is dat mensen zich gelukkiger voelen, minder gestrest zijn en emotioneel stabieler worden.

Na jaren van moeizame nachten ben ik begonnen met het ontwikkelen van mijn eigen routines om mijn slaap te verbeteren. Zo heb ik bijvoorbeeld een vast avondritueel ingevoerd: na een dag vol prikkels neem ik bewust de tijd om mijn gedachten en to-do-lijstje op te schrijven, zodat ze niet ‘s nachts blijven malen. Ik poets mijn tanden, maak mijn gezicht schoon, doe yoga nidra. Ook heb ik ontdekt dat het luisteren naar rustige, instrumentale muziek en het gebruik van oordoppen een wereld van verschil kan maken. Deze kleine aanpassingen hebben mijn slaapritme langzaam maar zeker verbeterd, hoewel er nog steeds nachten zijn waarop ik me vroeg in de ochtend wakker vind, met het gevoel dat ik de draad weer kwijt ben.

Hoewel er geen pasklare oplossing is voor iedereen, hoop ik dat mijn verhaal – gebaseerd op de inzichten uit de neuropsychologie – ook andere autistische mensen kunnen inspireren om hun eigen manieren te vinden voor een betere nachtrust. Het is belangrijk om te erkennen dat onze hersenen anders werken en dat wat voor de één werkt, niet per se voor de ander geldt. Het delen van ervaringen en tips kan ons echter helpen om samen een weg te vinden die werkt. Voor mij is het een voortdurende reis. Elke kleine verbetering geeft me de energie en rust die ik nodig heb om de volgende dag weer vol vertrouwen tegemoet te treden.
Hopelijk helpt dit verhaal je om je eigen slaapproblemen in een ander licht te zien en moedigt het je aan om te experimenteren met nieuwe manieren om rust te vinden. Want uiteindelijk is slapen – net als leven – een kwestie van balans vinden tussen prikkels en ontspanning.