Zondagskind

Judith Visser komt er op volwassen leeftijd achter dat ze autisme heeft. Ze is dan al een bekend schrijfster. In deze autobiografische roman blikt zij terug op de jaren dat ze opgroeide.

Belang

Zondagskind (2018) is een autobiografische roman van Judith Visser, over een meisje dat zonder te weten wat er met haar aan de hand is opgroeit met autisme.

478

pagina's

180000

woorden

12de

boek van Judith

Inhoud

Zondagskind vertelt het verhaal van Jasmijn Vink. De roman beschrijft haar leven van de dag dat ze op haar vierde voor het eerst naar school gaat tot de dag dat ze op haar 24ste de diagnose autisme krijgt.

Jasmijn praat niet tegen anderen. Alleen tegen haar hond. Die zegt namelijk niets terug en dat is fijn. Dan hoeft zij zich niet af te vragen wat er bedoeld wordt. Of na te denken over wat ze moet antwoorden.

Met vallen en opstaan leert Jasmijn zich te handhaven in een wereld met regels die zij niet bedacht heeft en waar ook geen handboek beschikbaar voor is.

eerste school dag
verjaardagsfeestje
schoolreisje
vriendschap
stage lopen
examenfeest
verkering
rijles

Beoordeling door lezers

positieve reviews online

Bol.com95%

voordelen

Meeslepend

"Dit is echt zo'n boek waar je vanaf de eerste bladzijde helemaal in zit en niet meer kunt stoppen. Geschreven in een heerlijke stijl die lekker weg leest." / "Wat een adembenemend boek. Dit is zo’n boek waar je in meegezogen wordt, waar je jezelf in verliest en wat je niet weg kunt leggen, maar waarvan je tegelijkertijd hoopt dat het einde nog lang niet in zicht is." / "Een waarschuwing vooraf: eens je aan dit boek begint kun je het niet meer wegleggen! Steeds dacht ik: nog 1 hoofdstuk, maar ik bleef lezen. Uiteindelijk heb ik dit toch dikke boek in twee dagen uitgelezen."

Puur en realistisch

"Judith heeft op een hele pure natuurlijke manier geschreven over hoe zij de wereld inkijkt als iemand met autisme." / "Judith vertelt op een realistische manier over haar jeugdjaren, zonder enige belemmering, zonder de waarheid geweld aan te doen. Het leven van een meisje met Asperger zoals het werkelijk is."

Ontroerend

"Vaak heb ik hardop gelachen, maar ook was ik minstens zo vaak heftig ontroerd." / "Het is een aangrijpende roman, zowel verdrietig als humoristisch." / "Vaak moest ik hardop lachen om de acties en gedachtes van Jasmijn. Ook moest ik hier en daar een traantje laten."

nadelen

Niet voor iedereen even herkenbaar

Misschien niet zo zeer een nadeel als een kanttekening: Zondagskind gaat wel veel over vrouwenzaken, waardoor het minder geschikt - of in elke geval herkenbaar - is voor jongens en mannen. Verder is Jasmijn niet alleen maar een autistisch meisje, maar ook een aantrekkelijk meisje. Daardoor komen dingen als vriendschap, verkering, een eerste baan en een eerste woning waarschijnlijk een stuk makkelijker tot haar dan de gemiddelde autist. Bijkomende problemen als herhaalde pestervaringen, depressie, werkloosheid, eenzaamheid, ongewenst single zijn, schulden, eetstoornissen en gebrek aan toegang tot hulp lijken haar dan ook grotendeels bespaard te zijn. Dat levert een minder zwaar verhaal op dan bijvoorbeeld Een echt mens, maar het is wel de vraag in hoeverre daarmee beschreven is hoe het voor de meeste autisten echt is om autisme te hebben. Deze kanttekening doet echter niets af aan de voordelen van Zondagskind.

Auteur

Judith Visser (1978) kwam er op leeftijd achter dat ze autisme heeft. In 2006 schrijft ze haar eerste boek, Tegengif, een roman over een negentien jarig meisje dat besluit de prostitutie in te gaan. Daarna schrijft ze diverse psychologische thrillers.

Judith heeft haar hulphond Yuriko altijd bij zich. Dat maakt haar rustig.

Judith is van plan om Zondagskind naar het Engels vertalen. De titel wordt dan: Sunday Special.

Achtergrond

Hoe en wanneer kwam Judith er achter dat ze autisme heeft?

"Ik kreeg mijn diagnose vier jaar geleden, in 2014. Ik kom oorspronkelijk uit een heel onrustige wijk in Rotterdam-Zuid en het was mijn droom om in een rustige buurt te gaan wonen. Dat werd Rokanje, maar dat heeft als nadeel dat het met openbaar vervoer bijna niet te doen is om van daaruit naar lezing te komen. Dus ik wilde mijn rijbewijs halen, maar ik viel elke keer in slaap achter het stuur, want die prikkels waren te veel. Na twee jaar twee keer per week lessen in een automaat zei mijn instructeur tegen mij, 'joh, dit gaat niet helemaal goed, laat je nu eens een keer onderzoeken, misschien bestaat er wel een pilletje voor wat je hebt en kan je toch je rijbewijs halen. En mijn beste vriendin, sinds de middelbare school, die werkt inmiddels met autisten en die is ook getrouwd met een autist en die herkende ook veel van mij in wat ze ziet. Toen heb ik mij laten onderzoeken en bleek het autisme te zijn."

Waarom heeft Judith dit boek geschreven?

"Toen ik de diagnose autisme kreeg was ik al een bekend schrijfster en werd ik gelijk uitgenodigd om er over te komen spreken op congressen. En toen zei iedereen, 'ga er alsjeblieft een boek over schrijven'. Uiteindelijk heb ik dat gedaan. Ik heb er een jaar lang 'nee' tegen gezegd en toen heb ik het toch gedaan. Ik wil heel graag laten zien hoe het echt is om autisme te hebben. Zo'n boek was er bij mijn weten nog niet in Nederland. Er zijn heel veel boeken over autisme verschenen, maar bijna nooit geschreven door iemand die het zelf heeft en dan ook nog door een vrouw is en over een meisje dat opgroeit. Tijdens lezing vertel ik al wat autisme is, maar tijdens een lezing van een uurtje krijg je niet het hele verhaal verteld. En ik wilde graag het hele verhaal vertellen."

Wat is autisme volgens Judith?

"Autisme ontstaat in de baarmoeder, maar is niet simpelweg een aangeboren foutje in de hersenen. Het kleurt je belevingswereld heftig en maakt functioneren op veel plekken moeilijk. Stel dat ik dag in dag uit met andere mensen op een kantoor zou moeten zitten, dan zou het een groot probleem zijn. Maar [in een autismevriendelijke omgeving] is er niet zoveel aan de hand. Daar kun je prima leven met autisme. Ook is er wel ontwikkeling mogelijk bij autisme. De Judith die ik nu ben is heel anders dan de Judith die ik als kind en tiener was."

Wat zijn volgens Judith de voordelen van haar autisme?

"Naar mijn idee zijn er heel veel voordelen van [mijn] autisme. Ik kan mij nu ontzettend goed verplaatsen in andere mensen, omdat ik het mij echt heb moeten aanleren. Bij iedereen die ik ontmoet probeer ik me voor te stellen hoe het is om die persoon te zijn. Een ander voordeel is dat ik erg kan opgaan in iets en er daardoor heel veel van weet. Ik heb een gedetailleerd geheugen en ervaar alles heel intens. Daardoor ben ik ook een goede schrijver geworden. Ik ben geboren om - op papier - een ander universum tot leven te brengen."

Wat zijn beperkingen waar ze mee te maken heeft?

In het boek heeft Jasmijn moeite om overzicht te houden. Het grote geheel bestaat niet voor haar, allen maar details die nergens een compleet plaatje worden. Het put haar uit om alsmaar te proberen de constante stroom van veranderen in het verkeer bij te houden. Als mensen naar haar kijken voelt het voor haar dat hun ogen hun aanraken. Ze kan er niet goed tegen als anderen herrie maken, maar als ze het geluid zélf maakt is het anders. Dan komt het heel anders haar hoofd binnen. Ze verlangt naar een plek waar het rustig is, zoals het bos of de zee. Niet altijd overal mensen. Lawaai, licht en andere prikkels druppelen langzaam haar hoofd binnen en ook langzaam weer weg uit haar hoofd. Daardoor wordt het haar op een gegeven moment teveel en moet ze daarna een periode rust nemen. Ze neemt wat mensen zeggen altijd serieus. Ze kan tot haar zestiende niet of nauwelijks praten met mensen die ze niet kent. Ze vindt het moeilijk om 'aanwezig' te zijn in het moment. Haar gedachten dwalen gemakkelijk af. Het lukt haar niet om haar glas in een rechte lijn naar haar mond toe te brengen. Ze heeft er moeite mee wanneer ze niet zelf kan bepalen hoe dingen gebeuren en wanneer dingen veranderen, zodat ze niet meer weet waar ze aan toe is. Ze kan vaak niet groeten, iets beleefdst zeggen of lachen, zoals ze graag zou willen en in haar hoofd ook doet. Het gaat dan allemaal te snel.

Welke aanpassingen helpen haar om met haar beperkingen om te gaan?

Jasmijn drinkt met een rietje om morsen te voorkomen. Ze doet oordopjes in tegen het lawaai in de klas. Ze maakt van haar slaapkamer, de wc of een bergplaats haar eigen stilte ruimte. Ze propt zich voortdurend vol met eten, zodat ze voldoende brandstof heeft om te functioneren. Ze neemt een baan (receptioniste) waarbij ze apart van haar collega's zit, controle heeft over haar interacties met anderen, contact heeft volgens een vaststaand script en voor een beperkte duur en in de baas zijn tijd sociale vaardigheden kan ontwikkelen. Ze volgt een thuisopleiding, zodat ze kan leren zonder dat ze in een drukke klas vol met mensen hoeft te zitten die ze niet kent. Ze probeert anderen uit te leggen wat haar beperkingen en behoeften zijn, zodat zij er rekening mee kunnen houden. Ze probeert haar rijbewijs te halen, zodat ze niet meer met het lawaaierige en drukke OV hoeft. Ze maakt gebruikt van geschreven woorden om toch contact te leggen met de wereld.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

In autismevriendelijk Nederland krijgen mensen met autisme de ruimte om hun eigen leven te leven. Ze ontdekken hun talent en zijn vrij om te leren, wonen en werken op een plek waar zij in staat zijn om goed te functioneren.