Blog over de positieve betekenis van autistisch gedrag voor autisten zelf.
In het boek Dag vreemde man – met verschillende verhalen van gescheiden vrouwen over hun ex-partner met autisme – las ik over het ‘rigide’, ‘aparte’, ‘zotte’, ‘rare’, ‘betuttelende’, ‘bizarre' en ‘extreme’ gedrag van autisten.
Op dezelfde manier schrijft het diagnostisch handboek DSM over ‘afwijkend oogcontact’, een 'eigenaardige keuze van woorden en zinnen', ‘stereotype of repetitieve motorische bewegingen’, ‘rituele gedragspatronen’, ‘rigide denkpatronen’, en ‘abnormale en vergaande interesses’.
Wat deze labels gemeenschappelijk hebben is dat ze autistisch gedrag zien als 'gedrag dat afwijkt van de norm'.
Wannneer ik niet kijk naar de labels die aan het gedrag worden toegekend, maar naar het type gedragingen, dan schrijven de DSM en andere wetenschappelijke bronnen over autistisch gedrag in de vorm van:
Bewegingen | Bepaalde lichaamsbewegingen steeds herhalen. |
Taalgebruik | Bepaalde zinnen steeds, op precies dezelfde manier, gebruiken. Steeds weer dezelfde vragen stellen, niet met het doel informatie te vergaren, maar om een voorspelbare reacties te te handhaven. |
Routines | Een activiteit elke dag, precies op een bepaalde manier of in een bepaalde volgorde uitvoeren. |
Tijdsbestedingen | Intensief bezig zijn met een bepaald interessegebied. |
Denkpatronen | Vasthouden aan bepaalde gedachten of overtuigingen, regels of afspraken, moeite hebben met verandering ervan. |
Zo worden verschillende vormen van gedrag genoemd, die vanuit een perspectief van ‘buiten’ (van neurotypische mensen) eenheid krijgen doordat ze allemaal 'niet voldoen aan de norm'.
Maar voor mij krijgen al deze verschillende gedragingen eenheid door de betekenis die ze hebben als rustgevend gedrag. Zoals Sigmund Freud sprak van autoerotisch gedrag als het gedrag dat kinderen vertonen om zichzelf gerust te stellen, zie ik autistisch gedrag als een vorm van rustgevend gedrag:
Rustgevende bewegingen | Wiegen met je lichaam en met je handen rondjes draaien in de lucht zijn rustgevend voor de autist. Autisten die het doen, doen het om zichzelf te kalmeren. En genoeg neurotypische mensen draaien hun haar om hun vingers of tappen met hun voet tegen de grond om zichzelf te kalmeren. |
Rustgevend taalgebruik | Een bevestigd antwoord op de steeds herhaalde vraag, 'Ons krijgen ze niet uit elkaar, he?' kan een autistische partner rust geven. |
Rustgevende routines | Elke dag ontbijten met koek met perenstroop en een kreukelvrije krant of de vaat steeds op precies dezelfde manier in het droogrek rangschikken heeft als voordeel dat je er niet over na hoeft te denken en het geen extra prikkels kost. |
Rustgevende activiteiten | Intensief bezig zijn met werk, studie of een interessegebied helpt om prikkels buiten te sluiten en om even niet aan allerlei moeilijke dingen te denken. Je kunt even ontspannen. |
Rustgevende gedachten | Vasthouden aan bepaalde gedachten of overtuigingen, niet bereid zijn om ze zomaar op te geven, geeft rust. In de cognitieve therapie wordt het je zelfs aangeleerd: vasthouden aan bepaalde helpende gedachten. |
Daarmee is natuurlijk niet alles gezegd over autistisch gedrag. Wat door autisten als rustgevend ervaren kan worden zal zeker niet voor iedereen even rustgevend zijn. Voor de sociale omgeving kan autistisch gedrag juist zeer stressverwekkend zijn: vermoeiend, frustrerend, gênant. Maar dat is slechts een kwestie van perspectief….