Sprookjes en verhalen

Bundeling en vertaling van de vertellingen van de Deense schrijver Hans Christian Andersen. Uta Frith, Adam Feinstein en andere autisme-onderzoekers brengen verschillende van deze vertellingen in verband met autisme.

Belang

 
Sprookjes en verhalen is een bundeling en vertaling van de vertellingen van de Deense schrijver Hans Christian Andersen. Uta Frith, Adam Feinstein en andere autisme-onderzoekers brengen verschillende van deze vertellingen in verband met autisme.
 

Inhoud

Sprookjes en verhalen (2011) is een bundeling en vertaling van alle 156 sprookjes en verhalen van de Deense schrijver Hans Christian Andersen. Het boek is vooral voor volwassen lezers bedoeld. Het bevat geen illustraties, maar wel aantekeningen waarin begrippen, namen en omstandigheden die Andersen noemt of waar hij op zinspeelt worden verduidelijkt. De stijl en het taalgebruik zijn wat gemoderniseerd, zonder afbreuk te doen aan Andersens typische manier van schrijven (het gebruik van spreektaal, een nogal laconieke verteltrant).
  • Het lelijke jonge eendje
  • De prinses op de erwt
  • De kleine zeemeermin
  • De keizer's nieuwe kleren
  • De sneeuwkoningin

Beoordeling door lezers

Auteur

Hans Christian Andersen (1805 - 1875) was een Deense schrijver die, naast de gebroeders Grimm, een van de wereld's bekenste verteller van sprookjes is.

Andersen was de zoon van een schoenmaker. Zijn moeder was analfabeet. Als tiener vertrok hij naar de grote stad. Daar was hij een aantal jaar lang nauwelijks in staat om voor zichzelf te voorzien, totdat hij door een theaterdirecteur gesteund werd om naar de middelbare school en later naar de universiteit te gaan.

Andersen werd enigszins bekend in Denemarken door de publicatie van zijn eerste roman. Daarna schreef hij nog meer romans, toneelstukken en gedichten, maar hij werd vooral bekend vanwege zijn sprookjes.

Tussen 1835 en 1872 schreef Andersen 156 sprookjes en verhalen. In tegenstelling tot de gebroeders Grimm bedacht Andersen veel van zijn werk zelf. Hij haalde veel inspiraties uit zijn vele reizen door Europa en uit gebeurtenissen in zijn eigen leven.

 

Achtergrond

De vertelling

De Prinses op de Erwt

Een reizende prinses is te gast bij een koningshuis, bij wie ze tijdens een vreselijke storm overnachting zoekt. De prinses slaapt op 20 matrassen en 20 dekens, met helemaal onderaan in het bed 1 erwtje. Als haar de volgende ochtend wordt gevraagd wordt hoe ze geslapen heeft, zegt ze "Oh vreselijk! Ik heb de hele nacht nauwelijks een oog dicht gedaan! Geen idee wat er in mijn bed lag. Ik heb op zoiets hards gelegen dat ik bond en blauw ben! Het is echt vreselijk!"

De keizer's nieuwe kleren

De stad waar een keizer woont die al zijn geld en aandacht besteedt aan mooie nieuwe kleren wordt bezocht door twee bedriegers, die zich voordoen als kleermakers. Ze zeggen dat ze buitegewoon mooie kleren kunnen maken van een soort stof die onzichtbaar is iedereen die onbekwaam of dom is. Dat lijkt de keizer wel wat en hij geeft de bedriegers veel geld om deze kleren voor hem te maken. Ze doen alsof ze hard aan het werk gaan, maar komen uiteindelijk met lege handen bij de keizer. Iedereen die naar de kleren kijkt vraagt zich in zichzelf af waarom hij niets ziet, maar niemand zegt wat, ook de keizer niet. "Ik ben toch niet onbekwaam? Ik ben toch niet dom? Ik moet niet laten zien dat ik eigenlijk niets zie," denkt iedereen. Dus alle mensen prijzen de kleren die ze niet kunnen zien. "Prachtig! Wat een vorm, wat een kleuren!" Geen van de kleren van de keizer was ooit zo bewonderd als deze. "Maar hij heeft helemaal niets aan," zegt uiteindelijk een klein kind.

De kleine zeemeermin
Diep beneden in de zee woonde de zeekoning met zes prachtige dochters. De jongste van hen was het mooiste. Haar ogen waren blauw als de zee en haar stem was de mooiste van allemaal. Maar ze was ook een vreemd kind, stil en nadenkend. Het enige waar zij aandacht voor had was een prachtig standbeeld van een jongen. Ze had nergens meer plezier aan dan het horen van verhalen over zijn wereld, de wereld boven het water. Op haar vijftiende kreeg ze toestemming om daar naartoe te gaan en deze wonderlijke wereld te bekijken. Daar zag ze aan boord van een schip veel mensen die feest aan het vieren waren, maar de mooiste van hen was een knappe prins, met grote donkere ogen. Het werd al laat, maar de kleine zeemeermin kon haar ogen niet van hem afhouden. Terug in het kasteel werd ze nog stiller en nadenkend dan eerder. Ze verlangde intens naar de prins en zijn wereld. Daarom ging ze naar de zeeheks, bij wie ze een drankje kocht waarmee ze benen kreeg. Maar de prijs die ze betaalde was niet gering. Ze moest haar tong laten afsnijden en zou nooit weer terug kunnen keren naar haar familie in de zee. Ze zou niet meer kunnen huilen en elke stap die ze maakte zou voelen alsof ze op een mes stapte. Ze communiceerde haar liefde voor de prins met haar ogen en de prins vond haar ogen prachtig, maar omdat ze hem niet duidelijk kon maken wie ze was trouwde hij uiteindelijk met een ander en stierf ze.
De sneeuwkoningin
Een slechte trol maakte eens een spiegel die alles wat goed en mooi is vertekent tot iets waardeloos. Toen zijn leerlingen er eens mee naar de hemel probeerden te vliegen viel de spiegel uit hun handen en stortte neer op de aarde, waar het in miljoenen stukjes uiteen spatte. Sommige stukjes kwamen in de ogen van mensen terecht en bleven daar zitten. Deze mensen konden de dingen niet meer zien zoals ze waren, maar hadden alleen nog oog voor wat slecht is. Andere mensen kregen stukjes in hun hart, waardoor hun hart als een ijsblok werd. Dit gebeurd bij een jongetje, totdat een meisje warme tranen huilt en de tranen op zijn hart vallen. Dan smelt de ijsklomp, en het stukje spiegel dat er in zit, weg.

De relatie met autisme

Hooggevoeligheid en eerlijkheid
De prinses op de erwt voelt de erwt door 20 matrassen en 20 dekens heen. Deze hoge gevoeligheid is echter geen "autistische", maar een "koninklijke" eigenschap. Het is het bewijs dat de prinses een echte prinses is en niet iemand die maar doet alsof. Daarnaast wordt de prinses gekenmerkt door eerlijkheid. Wanneer de koningin haar vraagt hoe ze geslapen heeft maakt ze in weinige subtiele bewoording duidelijk dat het echt "vreselijk" was. Dergelijke autistische "botheid" wordt over het algemeen niet bepaald als 'koninklijk' gezien, maar in dit verhaal dus wel.
Non-conformisme
Het verhaal van de keizers nieuwe kleren gaat over non-conformisme. Het kind is de enige die zegt "dat de keizer geen kleren aan heeft". De rest doet allemaal "alsof men gek is" en niemand "zegt wat hij denkt". Behalve een persoon: de autist, de non-conformist.
Andersheid en gepassioneerdheid
In het boek Autism and Asperger Syndrome vergelijkt de Britse cognitief psycholoog Uta Frith de persoon met Asperger met de kleine zeemeermin. Beide kunnen alleen de menselijke vorm aannemen en deelnemen aan de menselijke wereld tegen hoge kosten: dagelijkse (sensorische) pijn en afsluiting van hun gevoel. Beide zijn stil en nadenkend en hebben de neiging tot intense interesse. Beide verlangen erna om deel te nemen aan de mensenwereld, maar omdat ze niet begrepen worden mislukt dat en zien anderen niet wie ze zijn.
Narcisme
Het verhaal van de sneeuwkoning beschrijft narcisme als een stoornis waarbij iemand zich afsluit van het eigen hart, de dingen niet meer ziet zoals ze zijn, maar alles wat goed en mooi is vertekent tot iets waardeloos en lelijks, en alles wat slecht is in anderen uitvergroot. Narcisme is een van de mogelijke copingmechanismen van autisten.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

 
In autismevriendelijk Nederland worden niet alleen theorieën of lijstjes met kenmerken, maar ook sprookjes en verhalen gebruikt om mensen duidelijk te maken wat autisme en autismevriendelijkheid is. Een verhaal zegt de meeste mensen toch meer.
 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *