Slaap

Autistische volwassenen hebben meer moeite om in slaap te komen, worden 's nachts vaker wakker, liggen een langere tijd wakker in bed en hebben een minder stabiel slaap-waakritme dan neurotypische volwassenen.

Belang

Hoewel volwassenen met autisme zonder specifieke slaapstoornissen gemiddeld even lang en even goed slapen als neurotypische volwassenen, hebben ze wel meer moeite om in slaap te komen, worden ze 's nachts vaker wakker, liggen ze een langere tijd wakker in bed en is hun slaap-waakritme minder stabiel. Dit heeft niet zozeer te maken met een aangeboren verstoring in de stoffen die het slaap-waakritme regelen. Het heeft meer te maken met gebrek aan een dagstructuur (werkloosheid), angst of depressie (piekeren, bijwerkingen van medicatie), sensoriek (licht, geluid, kou, warmte) en "moeite om het brein uit te zetten".

Waar gaat het over?

Slapeloosheid: moeite met inslapen (langer dan 30 minuten wakker blijven), moeite met doorslapen ('s nachts periodes van langer dan 30 minuten wakker zijn) of te kort slapen (een totale slaaptijd van minder dan 6.5 uur)
Slaap-waakstoornis: verlate slaap (relatief laat gaan slapen), vervroegde slaap (relatief vroeg gaan slapen) of onregelmatige slaap (steeds op andere tijdstippen gaan slapen) als gevolg van een verstoring van de stoffen in de hersenen die het slaap-waakritme regelen (melatonine, cortisol)
REM-slaap: korte periodes in de slaap waarin het niveau van de hersenactiviteit ongeveer even hoog is als tijdens het wakker zijn

Hoe vaak komt het voor?

30%

autistische volwassenen hebben tien keer zo vaak last van verlate slaap als neurotypische volwassenen (30% vs. 3%)

autistische volwassenen hebben twee keer zo vaak last van vervroegde slaap als neurotypische volwassenen (8.3% vs. 2.8%)

60%

autistische volwassenen met een slaap-waakstoornis zijn drie keer zo vaak werkloos als autisten die wel werk hebben (60% vs. 20%)

50%

autistische volwassenen met angst of depressie (50%) hebben vaker slaapproblemen dan andere autisten

Autisten zonder specifieke slaapstoornissen

autistische adolescenten en jongvolwassenen slapen gemiddeld evenveel uren als neurotypische leeftijdsgenoten

22%

autistische adolescenten en jongvolwassenen spenderen evenveel periodes (5) en een evengroot gedeelte van de totale slaaptijd (22%) in REM-slaap

aantal minuten dat autistische adolescenten en jongvolwassenen gemiddeld vroeger naar bed gaan dan neurotypische leeftijdsgenoten

aantal minuten dat autistische volwassenen later naar bed gaan dan gewenst

autistische adolescenten en jongvolwassenen hebben gemiddeld twee keer zo lang nodig om in slaap te komen als neurotypische leeftijdsgenoten (31 vs. 16 minuten)

autistische adolescenten en jongvolwassenen worden vaker (1.46 vs. 0.95 keer) en langer (12.8 vs. 4.5 minuten) wakker dan neurotypische leeftijdsgenoten

21%

autistische adolescenten en jongvolwassenen brengen gemiddeld meer bedtijd wakker door dan neurotypische leeftijdsgenoten (21% vs. 16%)

Ervaringen van autistische volwassenen

Ik ben een extreem lichte slaper en het kost me meestal wel even voordat ik inslaap. Elk geluid kan me wakker maken. Mensen die buiten praten is het ergste. Het is vrij normaal voor mij om twee of drie keer per nacht wakker te worden en weer in slaap te vallen.

Mijn geest die raast maar door. Dat maakt het moeilijk om in slaap te vallen. Om 23:00 naar bed gaan heeft nooit gewerkt voor mij. Dan slaap ik echt niet. Wanneer ik eindelijk naar bed, om een uur of 03:00 (omdat ik denk “ik moet nu echt stoppen”) ben ik vaak nog steeds aan het denken over waar ik mee bezig was en lig ik slapeloos in bed totdat ik, halleluja, eindelijk moe genoeg ben om in te slapen.

Ik heb een algemeen probleem met ontspannen, dus proberen om in slaap te komen kan erg lastig zijn, zelfs als ik heel erg moe ben. Het lukt me gewoon niet om mijn hoofd voldoende uit te zetten om in slaap te vallen.

Op werkdagen slaap ik meestal vrij slecht. Ik val wel redelijk op tijd in slaap, maar heb moeite om in slaap te blijven. Ik heb last van angstklachten die denk ik bijdragen aan mijn slaaprobleem.

Ik wordt 's morgens vaak heel moe wakker van alle drukte in m'n hoofd 's nachts. Vaak zijn m'n spieren helemaal verkrampt.

Ik het moeite met slapen als niet alles goed is: mijn kamer moet volledig donker zijn, ik moet genoeg druk hebben van de dekens over me heen, het moet niet te warm en niet te koud zijn, er moet niemand anders zijn, er moet een monotoon achtergrond geluid zijn zoals een airconditioner en er moet verder geen enkel ander geluid zijn.

Opwinding maakt het moeilijk voor mij om in te slapen. Wanneer er de volgende dag iets moeilijks of leuks op het programma staat, zelfs bij iets kleins als een treinreis, weet ik van te voren dat ik niet veel slaap zal krijgen.

Ik ga om 23:00 naar bed en sta om 6:00 uur op. Elke dag, zonder uitzondering.

Mijn slaapritme is al jaren verward. Ik blijf meestal op totdat ik uitgeput ben en dan ga ik naar bed. Dat kan overal tussen 11 en 6 uur 's ochtends zijn en ik slaap dan tussen de 4 en 10 uur.

Ik ben 50% arbeidsongeschikt. Niet alleen door autisme, maar ook door slaapproblemen.

Autistische dingen die bijdragen aan mijn slaapproblemen: gevoelig voor warmte, gevoelig voor geluid, gevoelig voor licht, moeite om mezelf achter mijn computer weg te krijgen als ik ergens eenmaal in zit.

Ik heb geen moeite met slapeloosheid, maar met op het juiste moment in slaap vallen. Ik heb geen werk en verder weinig contacten dus ik heb niet echt een vaste bedtijd. Meestal blijf ik lang op, val in slaap wanneer ik niet meer kan en slaap dan prima. Maar wanneer ik wakker wordt kom ik er niet zo makkelijk uit of val ik weer in slaap.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

In autismevriendelijk Nederland zorgen voldoende dagbesteding en adequate behandeling van angst en depressie voor vermindering van slaapproblemen onder volwassenen met autisme. Daarnaast houden mensen in hun omgeving voor zover mogelijk rekening met eventuele sensorische gevoeligheden die de slaap bemoeilijken.