Radicale openheid
Bewust benaderen van situaties die je automatisch vermijdt en vermijden van situaties die je automatisch benadert, om hiervan te leren.
Definitie
Cognitieve, emotionele en gedragsmatige openheid. Openen van je geest voor informatie over jezelf afkomstig van anderen. Actief onderzoeken van de gedachten (ideeën, suggesties, kritiek) van anderen, om hiervan te leren. Bewust benaderen van situaties die je automatisch vermijdt en bewust vermijden van situaties die je automatisch benadert, om zo te realiseren wat je belangrijk vindt.
Indicatoren
- Situaties waarin je huidige manier van reageren op situaties niet effectief blijkt te zijn.
- Wanneer de sociale omgeving vergevend, accepterend en mensgericht is.
Contra-indicatoren
- Onveilige situaties waarin doen zoals je gewend bent van overlevingsbelang is.
- Wanneer de sociale omgeving sterk invaliderend, afstraffend, afwijzend of prestatiegericht is.
- Wanneer je huidige manier van doen effectief is en verandering onnodig is.
Effectief gedrag
Ik onderzoek mezelf
Ik bedenk me dat zelfonderzoek gaat over het vinden van een goede vraag, niet om het vinden van het juiste antwoord. Ik richt mijn aandacht op hetgeen waar ik niet over na wil denken of hetgeen dat ik liever niet toe wil geven. Ik vraag mezelf af: 'Sta ik open voor de ander? Sta ik open voor een andere manier van reageren? Hoe zou het veranderen van mijn gedachten me kunnen helpen om te bereiken wat ik wil? Zal het uitproberen van dit nieuwe gedrag me dichterbij of verder van mijn doel brengen? Wat zijn mij verwachtingen over wat er zal gebeuren? Waar ben ik bang voor dat zal gebeuren?' Hoe vervelender ik de vraag die ik mezelf stel vindt, hoe beter de vraag.
Ik accepteer ongewenste emoties
Wanneer ik me gestrest, geïrriteerd of gespannen voel accepteer ik dat ik me zo voel en onderzoek ik mezelf om te leren wat het gevoel me wil zeggen. Ik bedenk me dat me ongemakkelijk, onzeker of gespannen voelen tijdens nieuw gedrag betekent dat ik iets nieuws aan het leren ben, niet perse dat ik het niet goed doe of dat het mislukt. Hoe ongemakkelijker of gespannener ik me voel bij het uitproberen van het nieuwe gedrag (of zelf als bij de gedachte het nieuwe gedrag te zullen uitproberen), hoe beter.
Ik probeer nieuw gedrag herhaaldelijk uit
Ik probeer nieuw gedrag uit dat me kan helpen om beter om te gaan met moeilijkheden of om beter te realiseren wat ik belangrijk vindt. Nadat ik het uitgeprobeerd heb probeer ik het nog eens. En nog eens. Zo geef ik mezelf voldoende gelegenheid om te oefenen met het nieuwe gedrag voordat ik mezelf een oordeel vorm over de effectiviteit ervan.
Ik merk op wat er goed ging en beloon mezelf voor het proberen
Nadat ik nieuw gedrag heb uitgeprobeerd merk ik op wat er goed ging en hoe ik er baat bij had in plaats van wat er niet goed ging of beter kon. Ook maak ik tijd om mezelf te belonen voor het uitproberen van nieuw gedrag, ongeacht hoe ik het deed. Ik ontwikkel de gewoonte om mezelf te belonen voor het proberen, niet voor het slagen.
Ik erken mijn zwakheid en toon bereidheid om te veranderen
Ik erken dat ik, net als iedereen, gebieden heb waarop ik moet veranderen en heb de intentie om dat te doen, ook wanneer dit moeilijk of pijnlijk kan zijn. Ik zie problemen als mogelijkheden om te leren en meer plezier te hebben in mijn leven in plaats van obstakels die in de weg van mijn doel staan.
Ik stel mij reactie uit
Wanneer ik geneigd ben om problemen gelijk op te lossen laat ik een dag of twee voorbijgaan voordat ik besluit of reageer op stressverwekkende gebeurtenis (bericht, verzoek). Ik herinner mezelf eraan dat uitstellen niet hetzelfde is als afstellen of weglopen, maar alleen betekent dat ik een korte pauze neem voor zelfreflectie voordat ik reageer.
Ik bekijk de zaak van de andere kant en overweeg het alternatief
Ik geef anderen het voordeel van de twijfel en ga er vanuit dat ze het goed (of in elk geval niet kwaad) bedoelen. Ik probeer de zaak vanuit het perspectief van de ander te bekijken. Ik herinner mezelf eraan dat niemand mij kan dwingen om iets te voelen en dat wat ik nu even heel belangrijk of urgent vindt later wellicht helemaal niet zo belangrijk of urgent bleek te zijn. Ik vraag me af op welke dingen die ik belangrijk vindt mijn volharding op dit punt of mijn acute reactie een negatief effect kan hebben, bijvoorbeeld beschadiging van relaties of geldverspilling.
Ik signaleer naar de ander dat ik bereid ben om te luisteren
Wanneer iemand kritiek op mij heeft probeer ik eerst duidelijk te krijgen wat de ander precies wil zeggen. Ik vat in mijn eigen woorden samen wat de ander zegt en stel vragen als het mij niet helemaal helder is wat de ander precies bedoelt.
Niet-effectief gedrag
Ik reageer automatisch afwijzend op de kritiek van de ander
Wanneer de ander iets over mij zegt wat ik niet direct herken of waar ik het niet direct mee eens ben reageer ik automatisch afwijzend. 'Nee, zo is het niet.' Wanneer de ander mij wijst op iets wat ik nagelaten heb om te doen of iets wat ik fout heb gedaan reageer ik automatisch ontkennend of verdedigend.
Ik negeer informatie die niet past in mijn overtuigingen
Ik besteed alleen aandacht aan informatie die past bij mijn overtuigingen. Informatie die daarmee in strijd is negeer ik of doe ik af als onzin.
Ik ontken de noodzaak om nieuwe dingen te leren
Ik ben er van overtuigd dat ik al weet hoe het zit, waardoor nieuwe informatie niet relevant is voor mij. Ik ben ervan overtuigd dat ik geen fouten maak, waardoor kritiek onterecht is.
Ik probeer ongewenste emoties automatisch weg te drukken
Wanneer in gestrest, angstig of gefrustreerd wordt duw ik dergelijke emoties automatisch weg, zodat ik ze zelf nauwelijks opmerk. Als anderen ze wel bij me opmerken ontken ik dat ze er zijn, omdat ik ze zelf ook nauwelijks ervaar.
Ik doe het uitvoeren van nieuw gedrag af als zinloos
Ik denk al zeker te weten wat er zal gebeuren als ik nieuw gedrag uitprobeer. Ik zeg tegen mezelf dat ik het nieuwe gedrag al een keer uitgeprobeerd heb, dat het niet werkte en dat het dus zinloos is om het nog eens te proberen. Ik zeg tegen mezelf dat de ervaring dus weer bewijst dat ik gelijk had over het nieuwe gedrag. Ik doe de voordelen van het nieuwe gedrag af of minimaliseer ze.
Ik baseer mijn gedrag vrijwel uitsluitend op regels of gevoelens
Ik volg mijn routines, regels en gewoonten en wijk daar niet van af. Ik doe dingen zoals ik ze altijd zo doe en raak gespannen als het niet zo gaat. Of ik volg mijn emoties en doe alles wat mijn gevoel me ingeeft.
Ik benader problemen direct om er zo snel mogelijk vanaf te zijn
Zodra er zich een probleem voordoet raak ik gestrest en kom ik in mijn actie-modus. Het probleem beheerst mijn gedachten en ik heb geen rust tot het 'opgelost' is. Ik besluit, reageer en handel niet perse impulsief, want ik heb er wel over nagedacht, maar ook niet kalm, want ik laat me leiden door mijn verlangen om zo snel mogelijk van mijn stress af te komen in plaats van de stress te tolereren. Hierdoor verspil ik geld, beschadig ik anderen en/of maak ik het voor mezelf moeilijker/onplezierig dan nodig is.
Ik vermijd wat ik veilig kan benaderen of houdt vast wat ik veilig los kan laten
Ik vermijd wat ik veilig kan benaderen. Ik houd krampachtig vast- of vol wat ik veilig los kan laten. Door op deze manier geen risico's te nemen kan ik ook niets nieuws leren.
Ik bereid mezelf voor op iets waar je jezelf (beter) niet op voor kunt bereiden
Ik bereid mezelf niet alleen voor op situaties waarvoor dit effectief is, zoals een toespraakje of een toets, maar ook op gebeurtenissen waarvoor je je eigenlijk niet echt voor kunt bereiden of waarvoor dit eigenlijk contraproductief is. Van te voren bedenken wat ik wil zeggen heeft dan alleen maar een negatief effect: ik luister slecht naar de ander en ben vooral bezig met te bedenken wat ik nog maar wou zeggen en wanneer ik het zal zeggen.
Ontwikkeling
De ontwikkeling van cognitieve en gedragsmatige openheid is een belangrijk behandeldoel in nieuwere behandelingen voor persoonlijkheidsstoornissen en internaliserende stoornissen, zoals Acceptatie & Commitment Therapie (ACT), Mentalisatie Bevorderende Therapie (MBT) en (Radicaal Open) Dialectische Gedragstherapie ([RO] DGT).
