Narratieve Exposure Therapie (NET)
Behandeling waarbij cliënten op gestructureerde wijze hun levensverhaal vertellen.
Belang
Narratieve Exposure Therapie (NET) is een relatief nieuwe term voor een traumabehandeling uit de jaren '80. De behandeling is ontwikkeld voor patiënten met een geschiedenis van herhaalde of langdurige blootstelling aan schendingen van mensenrechten. Centraal staat de overtuiging dat herstel vraagt om betekenis te geven aan je persoonlijke geschiedenis. Daarmee sluit het aan bij de behoefte van patiënten met autisme om in de behandeling aandacht te besteden aan trauma en rouw als laag van wat er naast het autisme van de patiënt bij is gekomen. In NET gaat het niet zo zeer over de vraag 'wat is er mis met mij’, maar veel meer over de vraag ‘wat is er met mij gebeurd’.
1983
Getuigenistherapie
1999
eerste Nederlandse publicatie
2002
Narratieve Exposure Therapie
Autismepaspoort
| Naam behandeling | Narratieve Exposure Therapie |
| Auteurs | Frank Neuner, Margarete Schauer, Thomas Elbert |
| Beroep | klinisch psycholoog |
| Instelling | Universität Konstanz |
| Nationaliteit | Duitsand |
Kenmerken
1
Een belangrijk onderdeel van effectieve traumabehandelingen als EMDR en exposure therapie bestaat uit het vaststellen van (a) een ordening van situaties van de minst ergste naar de ergste situatie of (b) de situatie die op dit moment nog het meeste spanning oproept. Echter, bij patiënten die niet blootgesteld zijn aan één traumatische gebeurtenis, maar herhaaldelijk of langdurig zijn blootgesteld aan gebeurtenissen is het opstellen van een hiërarchie of het vaststellen van de meest stressvolle gebeurtenis vaak niet mogelijk.
2
Tegelijkertijd blijkt uit wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen dat het vertellen van een verhaal over wat er met je gebeurd is een essentieel onderdeel is van het verwerken van stressvolle gebeurtenissen. Door steeds weer een stukje van je trauma te verwerken ontstaat langzamerhand een emotioneel minder beladen, betekenisvol en meer samenhangend persoonlijk getuigenis over wat er gebeurd is.
3
Narratieve Exposure Therapie heeft als doel om je traumatische ervaringen te verwerken door ze een plaats te geven in je levensverhaal. De behandeling bestaat meestal uit zo'n 6 tot 20 wekelijkse sessies van 90 minuten.
4
De behandeling begint met een beoordeling van je traumatische en depressieve klachten en de schending van mensenrechten die je hebt meegemaakt. In de tweede sessie geeft je behandelaar uitleg over de behandeling en over je rechten als mens, zoals die zijn vastgelegd in internationale verdragen over de rechten van de mens.
5
In de volgende sessies maakt je behandelaar gebruik van een vragenlijst om een vragengesprek met je te houden over je leven, vanaf je eerste herinneringen tot je plannen voor de toekomst. Je wordt aangemoedigd om al je traumatische gebeurtenissen in detail weer te geven, maar je houdt zelf de controle en wordt niet gedwongen om ergens over te beginnen of over door te gaan als je dat niet wil.
6
Je behandelaar neemt je verhaal steeds op en schrijft dit uit. In de volgende sessie leest je behandelaar voor wat die heeft opgeschreven en vraagt je om dit te corrigeren als het niet klopt en uit te breiden als er nog details missen. Deze manier van werken wordt herhaald totdat een definitieve versie van je getuigenis is ontstaan.
7
In de laatste sessie leest je behandelaar het document voor de laatste keer voor en wordt het ondertekend door jezelf en je behandelaar. Eén kopie van je ondertekende verhaal is voor jezelf. Wanneer jij dat wil kan een tweede kopie van je getuigenis worden gebruikt voor onderzoek, aangifte, een kunstproject of andere doeleinden.
Ontwikkeling
1983Cienfuegos & Monelli
Onder de pseudoniemen Ana Julia Cienfuegos en Cristina Monelli beschrijven de Chileense klinisch psychologen Lira en Weinstein een proces waarin zij samen met voormalige gevangenen en familieleden van gevangenen onder de militaire dictatuur van Pinochet geluidsopnames maken van hun getuigenis en deze uitwerken in de vorm van een geschreven document, wat vervolgens wordt beide ondertekend wordt, met de onderzoeker als getuige. Hoewel hun doel met de gedetailleerde beschrijving van de gebeurtenissen vooral was om de onderdrukking door het regiem te documenteren merken zij dat het geven van je getuigenis ook helpt bij het verwerken van de traumatische ervaringen en het herstellen van eigenwaarde.1990Agger & Jensen
Deense klinisch psychologen beschrijven twee gevallen van de toepassing van "testimony psychotherapy" bij politieke vluchtelingen in Denemarken.1995Foa e.a.
Amerikaanse onderzoekers merken op dat er tijdens exposure therapie voor slachtoffers van verkrachting verandering in verhalen plaatsvindt. Hun verhaal wordt langer en bevat minder dialoog en minder handelingen, maar meer gedachten en gevoelens, met name gedachten die wijzen op pogingen om structuur te geven aan de traumatische herinnering. Tegelijkertijd nemen traumatische en depressieve klachten af.1998Weine e.a.
In het artikel Testimony psychotherapy in Bosnian refugees: A pilot study beschrijven Amerikaanse onderzoekers de toepassing van getuigenispsychotherapie onder 20 Bosnische vluchtelingen in Amerika. De behandeling bestaat uit zes sessies van 90 minuten. Dit resulteert in een vermindering van traumatische en depressieve klachten.1999Rohlof e.a.
In het boek Vluchtelingen in de GGZ introduceren de Nederlandse psychiater en psychotherapeut Hans Rohlof en collega's getuigenistherapie in Nederland als behandeling voor getraumatiseerde vluchtelingen. Drie jaar later verschijnt het artikel Getuigenistherapie: een geprotocolleerde behandeling bij getraumatiseerde slachtoffers van georganiseerd geweld.2002Neuner e.a.
In een artikel over de toepassing van NET in twee Afrikaanse vluchtelingenkampen introduceren de auteurs Narratieve Exposure Therapie als een nieuwe behandeling voor post-traumatische stress stoornis. Vanwege de framing van de therapie als een methode voor het documenteren van schendingen van mensenrechten, en niet zozeer (of niet alleen) als een behandeling voor het verminderen van psychische klachten, blijken relatief veel mensen open te staan voor deze vorm van therapie.2017Kulenovic
In het artikel Testimony Psychotherapy for Genocide Survivors: Providing a Common Ground Between Treatment and Prevention of Human Rights Abuse stelt de Bosnische psychiater Alma Dzubuur Kulenovic dat het documenteren van getuigenissen niet alleen een rol speelt in het persoonlijk herstelproces, maar ook een historische en politieke functie vervult. Het zorgt voor het ontstaan van een historisch archief en vergroot het publieke bewustzijn van historische gebeurtenissen. Het is bruikbaar in domeinen van kunst, media, mensenrechten en wetenschap.
Auteurs
Frank Neuner (1971), Margarete Schauer en Thomas Elbert zijn Duitse klinisch psychologen. Neuner doet neurowetenschappelijk onderzoek naar het effect dat geweld heeft op het brein. Schauer leidt het expertisecentrum Psychotraumatologie aan de Universiteit van Konstanz, waar ze werkt met kinderen en volwassenen die slachtoffer zijn van georganiseerd geweld. Elbert heeft veldonderzoek verricht in conflictgebieden in onder anderen Afganistan, Kongo en Rwanda.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt onderzocht of Narratieve Exposure Therapie bij autistische volwassenen die op latere leeftijd een autisme- en/of traumadiagnose hebben ontvangen kan helpen in hun proces van verwerking van hun verleden. Het gaat dan in het bijzonder om trauma- en rouwklachten die zijn ontstaan als gevolg van huiselijk geweld, seksueel misbruik, pestervaringen, onrechtmatig ontslag, haat- en maatcriminaliteit, scheiding van partner of verlies van voogdij. Door de toepassing van NET bij volwassenen met een autismediagnose komen getuigenissen beschikbaar over het leven met autisme, die buiten de behandelkamer worden gebruikt in het autisme-onderzoek, de kunst, de voorlichting over autisme en de preventie van schending van de rechten van autistische mensen.