Mondhygiëne en tandzorg

De mondhygiëne van autisten is slechter dan die van neurotypische mensen. Ze compenseren door minder zoetigheid te eten, waardoor ze uiteindelijk even vaak gaatjes hebben. Wel hebben ze vaker last van angst voor de tandarts.

Belang

Door tijdsdruk en moeite met veranderingen is de mondhygiëne van autistische mensen over het algemeen slechter dan die van neurotypische mensen. Ze slaan het tandenpoetsen in de ochtend vaker over en poetsen minder vaak elektrisch. Daarvoor compenseren ze door minder zoetigheid te eten, waardoor ze uiteindelijk even vaak of zelfs minder vaak gaatjes blijken te hebben dan neurotypische mensen. Hoewel volwassenen met autisme gemiddeld ongeveer even vaak naar de tandarts lijken te gaan hebben ze door drukte in de wachtruimte, een te snel handelende tandarts en gevoeligheid voor licht, geluid en pijn wel vaker last van ongemak en angst voor de tandarts.

Waar gaat het over?

Mondhygiëne: handelingen die jezelf verricht om je tanden schoon te maken en bacteriën uit je mond te verwijderen, zoals tandenpoetsen, flossen en het gebruiken van tandenstokers of mondwater
Tandzorg: handelingen die de tandarts of assistent verricht om tandsteen te verwijderen, gaatjes te vullen enz.
Tandplak: zacht en kleverig, wit gelig laagje van bacteriën, eiwitten uit het speeksel en etensresten op de tanden en kiezen die - al ze langdurig blijft zitten - tandsteen, gaatjes en tandvleesontsteking kunnen veroorzaken
Tandsteen: verkalkte tandplak, die ontstaat wanneer tandplak zich opeenhoopt en niet wordt verwijderd
Gaatjes: door bacteriën veroorzaakte gaatjes in het glazuur van de tanden

Hoe vaak komt het voor?

62%

van de autistische volwassenen poetst 's ochtends hun tanden, een kwart minder dan neurotypische volwassenen (87%)

zoveel neurotypische als autistische volwassen poetst electrisch (17% vs. 30%)

aantal punten dat autistische volwassenen gemiddeld hoger scoort dat neurotypische op een index voor tandplak en tandsteen (1.92 vs. 1.52)

60%

van de autistische volwassen heeft gaatjes, evenveel als neurotypische volwassenen; ook hebben ze evenveel missende of gevulde tanden

70%

van de autistische volwassenen ervaart pijn bij tandarts

zoveel autistische als neurotypische volwassenen heeft last van serieuze angst voor tandzorg en gaat alleen naar de tandarts bij tandpijn (15% vs. 6%)

35%

van de autistische volwassenen heeft behoeften aan tandzorg waar niet in voorzien wordt

22%

van de autistische volwassen voelt zich herhaaldelijk gedwongen tot behandelingen waar ze niet voorbereid op waren

Ervaringen van autistische volwassenen

Vandaag bij de tandarts geweest. Gehaast om er te komen. Twee drukke kinderen in de wachtkamer. Telefoon van receptioniste die steeds gaat. Kreeg ik bijna een meltdown. Gelukkig kon ik snel geholpen worden en had ik geen gaatjes of iets dergelijks.

Ik heb al ene tijdje last van tandpijn, maar de tandarts kan niks vinden.

Ik was ruim in de 20 voordat ik alleen naar de tandarts durfde. Voor controles en simpele gaatjes vullen durf ik nu wel alleen maar als er meer gedaan worden dan moet er iemand mee. Het hielp dat mijn tandarts een keer alle haar afspraken heeft afgezegd, omdat ze haar been bezeerd had, behalve die van mij, omdat ze van mijn angst afwist.

Ik ga pas naar de tandarts als ik tandpijn heb. Eerder echt niet.

Ik heb heel vaak pijntjes in mijn tanden, maar mijn tandarts vindt altijd dat ik een prachtig gebit heb. Het zou kunnen dat hij niet goed kijkt natuurlijk. Of ik ben gewoon erg gevoelig.

Het licht van die lamp bij de tandarts is altijd zo fel. Het heeft een uitzonderlijk heftig effect op me, zelfs als ik mijn ogen dichtknijp. Gelukkig heb ik een tandarts die daar alle begrip voor heeft en het voorstel deed mijn ogen te blinderen met een doekje. Dat werkt prima voor mij.

Bij de tandarts vindt ik het geluid van de apparaten zeer pijnlijk voor mijn oren. Dus ik laat tandsteen weghalen bij een mondhygiënist die het met tangetjes doet, zonder irritant piepend geluid. Duurt iets langer, maar ik heb het er voor over.

Ik heb een dwang om mijn tanden te poetsen. Mijn tandarts is daar niet zo blij mee, want het heeft wel degelijk een nadelig effect op mijn gebit. Voornamelijk terugtrekkend tandvlees, maar ook slijtage aan het glazuur. Van de tandarts mag ik niet langer dan 5 minuten poetsen, maar ik kan de dwang niet zo goed stoppen. Het voordeel is wel: ik heb nooit gaatjes.

Het is al weer drie jaar geleden dat ik voor het laatst bij de tandarts ben geweest. Het is niet zo zeer dat ik er bang voor ben, geloof ik, maar ik ben er slecht in om dat soort afspraken te plannen.

Ik heb nooit gaatjes, maar wel veel tandsteen. De tandarts zegt wel elke keer dat ik beter moet poetsen. In de ochtend kom ik er vaak niet meer aan toe voordat ik weg moet. Ook weet ik gewoon niet goed hoe het dan wel moet. Ik vraag iedere keer om tips en daar probeer ik dan het komende half jaar aan te denken.

Ik voel me niet zo goed vandaag. Moet vanmiddag naar de tandarts en heb angst voor de tandarts. Maar hoe langer ik wacht, hoe moeilijker het wordt. Dus toch maar een afspraak gemaakt.

Ik neem altijd een mp3-speler mee naar de tandarts, enerzijds om het geluid van de apparaten wat te overstemmen en anderzijds om iets anders te hebben om mijn aandacht op te richten. Werkt prima.

Ik ben als de dood voor de tandarts, maar ben altijd gegaan en onderhoud mijn mond heel goed. Met behandelingen neem ik een kalmeringsmiddel (oxazepam).

Ik ben bang voor de tandarts. Ooit heb ik een controle afgezegd omdat ik niet kon. Toen moet ik zelf weer bellen voor een nieuwe afspraak. Het gevolg was dat ik 7 jaar niet meer geweest ben.

Test jezelf online

Angst voor de tandarts zelftest

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

In autismevriendelijk Nederland houden tandartsen en mondhygiënisten rekening met de sensorische gevoeligheden en cognitieve beperkingen van mensen met autisme, zodat zij zo min mogelijk pijn en ongemak hoeven te ervaren tijdens de controle en behandeling. Waar nodig besteden ze extra aandacht aan duidelijke voorlichting over goede mondhygiëne.