Leefstijlinterventies
Gestructureerde ingrepen die mensen helpen om gezondheidsbevorderend gedrag te vertonen.
Belang
Het bevorderen van een gezonde levensstijl onder volwassenen met autisme is een integraal onderdeel van het leren leven met autisme. Leefstijlinterventies zijn gestructureerde ingrepen gericht op het voorkomen van gezondheidsproblemen. Volwassenen met autisme die medicijnen gebruiken lopen een vergroot risico op slaapproblemen, overgewicht en inactiviteit.
Kenmerken
1
Leefstijlinterventies zijn gericht op het bevorderen van gezonde gewoontes. Dergelijke interventies verschillen in duur, van eenmalig voor een half uur tot wekelijks voor een jaar lang. Ze kunnen individueel of groepsgewijs plaatsvinden of een combinatie van beide. De interventies kunnen worden uitgevoerd door verschillende beroepsbeoefenaars, zoals verpleegkundigen, fysiotherapeuten, diëtisten, psychologen, coaches, begeleiders of sportinstructeurs.
2
Slaapgewoontes. De term slaaphygiëne verwijst naar goede slaapgewoontes: gedrag dat tijdige en effectieve slaap bevordert, zoals een vaste tijd om te gaan slapen en op te staan, voldoende maar niet te laat eten en drinken voor het slapen gaan, het beperken van nicotine-, cafeïne-, alcohol- en beeldschermgebruik in de periode voor het slapen gaan en het doen van ontspannende activiteiten voor het slapen gaan.
3
Bewegingsgewoontes. Leefstijlinterventies die zich richten op fysieke beweging richten zich meestal op het tegengaan van een zittende levensstijl. Ook voor mensen die regelmatig sporten of met de fiets naar het werk gaan is het belangrijk om gedurende de dag regelmatig te bewegen. Naast het bevorderen van sport gaat het dus om buiten even een eindje te lopen en vaker de fiets of de trap te nemen.
4
Eetgewoontes. Leefstijlinterventies die zich richten op eetgewoontes richten zich op de ingrediënten waaruit je dieet bestaat, maar ook op de hoeveelheid voedsel, het aantal maaltijden per dag, het kauwen van het voedsel, rust na het eten en de tijden van de dag waarop je eet.
5
Drinkgewoontes. Bij drinkgewoontes gaat het in de eerste plaats om genoeg maar niet te veel drinken en in de tweede plaats om het beperken van het alcohol- en cafeïnegebruik.
6
Inspanning- en ontspanningsgewoontes. Leefstijlinterventies kunnen zich richten op de algemene balans tussen inspanning en ontspanning, maar ze kunnen ook bestaan uit het aanleren van specifieke technieken, zoals oefeningen op het gebied van ademhaling, spierspanning of aandacht. Ook kunnen de interventies zich richten op de manier waarop je te werk gaat, zoals hoe je met andere mensen, je taken, je e-mail of je post omgaat.
7
Denkgewoontes. Cognitieve technieken die zich richten op het anders omgaan met gedachten zijn leefstijlinterventies die zich richten op het denken, zoals de neiging om te piekeren, eenzijdig aandacht te geven aan negatieve informatie of zwart-wit te denken.
Ontwikkeling
1979Mettlin
In een van de eerste studies naar de kenmerken van effectieve levensstijlinterventies worden de sterkte van de relatie tussen de levensstijlfactor en de gezondheidsuitkomst en de toegankelijkheid van levensstijlgerelateerde instellingen als voorwaarden genoemd.2008Jan e.a.
In een review van klinische ervaringen met de toepassing van slaaphygiëne bij kinderen met ontwikkelingsstoornissen stellen de auteurs dat slaaphygiëne vaak onvoldoende is om slaapproblemen te behandelen. Tegelijkertijd zullen andere interventies echter weinig effect hebben wanneer slechte slaapgewoonten niet worden aangepakt.2009Bazzano e.a.
Een Amerikaanse zorgorganisatie voor volwassenen met een ontwikkelingsstoornis ontwikkelt het Healthy Lifestyle Change Program, een levensstijlinterventie gericht op gewichtsverlies, toename van beweging en verbetering van eetgewoontes. Zo'n 20% van de deelnemers had autisme. Hoewel het programma nauwelijks in gewichtsverlies en verandering van eetpatroon resulteerde vond er bijna een verdubbeling van het aantal minuten beweging per week plaats (van 133 naar 206) en verdubbelde het aantal deelnemers dat meer dan 5 glazen water per dag dronk (van 19% naar 41%).2009Forsberg e.a.
In een Zweedse studie naar het effect van een levensststijlinterventie op de fysieke gezondheid van mensen met een psychische beperking vinden de onderzoekers een afname van criteria voor het metaboolsyndroom bij de interventiegroep in vergelijking met de controlegroep. De deelnemers wonen beschermd en ook de staf neemt deel aan het programma.2011Forsberg e.a.
In een follow-up studie vinden dezelfde onderzoekers dat de deelnemers aan de levensstijlinterventie het programma niet alleen waarderen vanwege de verbetering van hun fysieke gezondheid, maar ook vanwege de bijdrage aan sociale verbondenheid en gelijkwaardigheid met de staf en vanwege de bijdrage aan een zinvolle dagbesteding en gevoel van eigenwaarde.2014Curtin e.a.
Uit een review van onderzoek naar obesitas bij kinderen met autisme blijkt dat er nog geen onderzoek is gedaan naar op het metabool syndroom gerichte levensstijlinterventies specifiek voor kinderen of volwassenen met autisme.2015Ward e.a.
Uit een meta-review van levenstijlinterventies in de algemene populatie blijkt dat succesvolle programma's bestaan uit meerdere componenten, gepersonaliseerd zijn, langer duren, meer contactmomenten bieden en gebruik maken van getrainde begeleiders.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt niet alleen aandacht besteed aan de psychische klachten van volwassenen met autisme, maar ook aan het bevorderen van een gezonde levensstijl.