Empathie
Van autisten wordt gezegd dat ze een gebrek aan inlevingsvermogen hebben. Wat bedoelen we eigenlijk met die term?
Belang
Autismewoordenboek
Empathie is het vermogen om je te verplaatsen in het perspectief van anderen, mee te voelen met hun gemoedstoestand en er gepast op te reageren.
Gepast reageren betekent reageren op een manier die fijn is voor de ander. Bijvoorbeeld door een arm over de schouders van de ander te leggen.
In hun hart worden autisten wel degelijk geraakt door de gevoelens van anderen, maar ze weten simpelweg niet hoe ze hier gepast op moeten reageren.
Synoniemen
- invoeling
- invoelingsvermogen
- inlevingsvermogen
- emotionele inleving
- sensitiviteit
Tegenovergestelden
- apathie
- sympathie
- gebrek aan invoeling
- meevoelen
- indenkingsvermogen
- cognitieve inleving
In andere talen
- empatheia
- einfühlung
- empathy
Ontwikkeling
Rond 350-150 BCZeno en Aristoteles
De term pathos behoort tot de terminologie van de Griekse filosofen. Zeno definieert het als "een gestoorde impuls (horme) van de geest". Het woord empathes wordt maar zeer weinig gebruikt. Aristoteles gebruikt het een keer om te verwijzen naar de ervaring van het oneerbare gevoel van angst, dat de lafaard ervaart bij het naderen van de vijand. Het woord sympatheia, daarintegen, komt zeer veel voor. De betekenissen betreffen 'medelijden' of 'compassie' en het tonen daarvan.Rond 200-250Alexandria
De Griekse theoloog Clement van Alexandria definieert pathos als een beweging van het intellect die over de grens van de redelijkheid gaat en zich niet meer laat overreden. De filosoof Plotinus van Alexandria stelt empatheia tegenover apatheia, een technische term voor wat volgens zijn tegenstanders de meest wenselijke houding van de filosoof was: neutraliteit.1858Lotze
De Duitse filosoof Rudolf Hermann Lotze bedenkt de term Einfühlung als vertaling van het Griekse woord empatheia. In het Nederlands wordt het vertaald als "invoelen", wat uitgebreidt wordt met termen als "indenken", "inbeelden", "inbeeldingsvermogen" en "inlevingsvermogen".1909Bradford Titchener
De Brits-Amerikaanse psycholoog Edward Bradford Titchener intoduceert de term empathy in het Engels als vertaling van het Duitse woord Einfühlung. Even als in het Duits verwijst het naar de projectie van de eigen ingebeelde lichaamsbewegingen en bijbehorende gedachten en gevoelens op een object.
Samenstelling
De Griekse term empatheia is samengesteld uit het voorvoegsel em en het zelfstandig naamwoord patheia, dat is verbonden met het werkwoord pathes en het zelfstandig naamwoord pathos.
Het voorvoegsel em verwijst naar iets dat voorkomt "in", "binnenin" of "in tot". Het zelfstandig naamwoord patheia verwijs naar een primair, rauw gevoel, dat iemand overkomt en beheerst. Het kan positief of negatief zijn, maar specifiek heeft het de negatieve betekenis van een intens gevoel dat oneerbaar is (lust, jaloezie) of samenhangt met een calamiteit, ongeluk of kwaad. Het werkwoord pathes verwijst dan ook naar het "lijden aan" iets, als in "pathalogie".
In het oude Grieks betekent empatheia de ervaring van een intens gevoel, het erg aangedaan zijn en beheerst worden door een (oneerbaar) gevoel. Het is iets dat als onwenselijk wordt gezien door en voor de filosoof, die beter gekenmerkt kan worden door apatheia. Het probleem is niet zozeer het hebben van gevoelens als zodanig, maar het onvermogen om zichzelf door middel van de rede in bedwang te houden.
Het woord empatheia wordt onderscheiden van sympatheia, wat "sterk voelen met" betekent. In het eerste geval is men volkomen in de eigen pathos, in het tweede verbindt men zichzelf met de pathos van de ander.
Het woord "invoeling" heeft aanvankelijk dan ook de betekenis van "je eigen gevoelens in het object leggen" (projectie). Het wordt verbreedt tot "inleving", omdat het niet alleen om gevoelens gaat, maar om heel de innerlijke ervaring, inclusief gedachten, intenties, enzovoort. Inleving in de ander wordt in de psychologie als een belangrijke functie of vermogen gezien, dat in geval van psychische stoornissen kan ontbreken.
je verplaatsen in iemands innerlijke ervaring
in staat zijn om iets te doen