Hans Asperger

In tegenstelling tot Leo Kanner ziet Asperger autisme duidelijk als een heterogene stoornis, die zowel bij kinderen als volwassenen voorkomt en zowel een hoog- als een laagfunctionerende variant heeft. Hoewel zijn artikel gaat over autistische kinderen vindt Asperger het toch belangrijk om ook wat te zeggen over autistische volwassenen. "Na wat eerder gezegd is zou men kunnen vermoeden dat de sociale integratie van deze mensen erg moeilijk, zo niet onmogelijk is, aangezien we als het wezenlijke van de toestand de storing van aanpassing aan de omgevingseisen hebben genoemd. Deze verwachting treft men echter alleen in een minderheid van de gevallen aan, en vrijwel uitsluitend bij die mensen die naast de autistische kenmerken ook nog een uitgesproken intellectuele beperking hebben. De meerderheid laat een verbeterde aanpassing zien en weet een redelijke tot goede mate van sociale intergratie te bereiken."

Hoewel Asperger autisme een "persoonlijkheidsstoornis" noemt, zag hij autisme niet als een stoornis die veroorzaakt wordt door de sociale omgeving. "Autisme ontstaat niet doordat er ongunstige ontwikkelingsinvloeden zijn, maar omdat er een aangeboren predispositie is." "Als men ziet hoe autistische kinderen van geboorte af aan autistisch opgroeien dan is een verklaring in termen van exogene oorzaken absurd." "Het idee dat psychopatische toestanden erfelijk zijn is al lange tijd bevestigd." Hoe autisme precies ontstaat is iets voor "later onderzoek". "Hier willen we alleen kort opmerken dat we gedurende een periode van 10 jaar meer dan 200 kinderen hebben geobserveerd die allemaal in grotere of kleinere mate autisme lieten zien" en dat kenmerken van autisme te onderscheiden waren in ouders of andere familieleden "in elk geval waar het voor ons mogelijk was om nader met hen kennis te maken. Meestal waren bepaalde autistische bijzonderheden aanwezig, maar vaak vonden we ook het volledige gevormde autistische beeld."

De titel van Asperger's artikel spreekt over "autistische psychopaten". Dit wekt de suggestie dat Asperger autisme als een "stoornis" of vorm van "psychopathologie" ziet. In het artikel zelf bespreekt hij echter meer "kinderen met een bepaald type persoonlijkheid". Asperger pathalogiseert de kinderen die hij beschrijft niet alleen. Hun ritmisch bewegen en preoccupaties ziet hij bijvoorbeeld niet alleen als "stereotype" en "beperkt", maar ook als "blijkbaar betekenisvol voor hen". Hij spreekt niet alleen van "abnormaal", maar ook van "origineel" taalgebruik. Inhoudelijk beschrijft hij ook meer de persoonlijkheid van de patiënten, dan eenzijdig hun ziektebeeld. Het is de persoon, niet de stoornis, die gekenmerkt wordt door autisme. Asperger ziet autisme als "wezensbepalend", als conditie die alle psychische functies - het denken (associaties), het ervaren (affecten), het voelen (sensaties) en het willen (motivaties) - doorkuist. Hij spreekt dan ook niet van "kinderen met autisme", maar van "autistische kinderen".

Bij autisten ontbreekt volgens Asperger de gezonde "harmonie tussen geest en lichaam". Ze vertonen "boven alles, een gebrek aan harmonie tussen affect [lichaam] en intellect [geest]. Hoewel het intellect vaak bovengemiddeld is, is het affect vaak ergstig verstoord." Dit wordt zichtbaar in een gebrek aan "expressief gedrag", maar ook in een "gave" voor "creatieve associatie" en "logische abstractie" en in "buitengewone prestaties" in creatieve en intellectuele beroepen. "In de autistische persoon is abstractie zo hoog ontwikkeld dat de relatie met het concrete grotendeels verloren is gegaan". Tegenover de overontwikkeling van de "logische abstractie" staat de onderontwikkeling van de "situationele adaptatie". De relatie met 'het hoofd' is sterk vermeerderd, maar de relatie met het 'lichaam' sterk verminderd.

In tegenstelling tot Leo Kanner benoemt Asperger duidelijk de hyper- en hyposensitiviteit van autisten. "Veel van de kinderen hebben een abnormaal sterke voorkeur voor of afkeur van bepaalde sensaties." Het beeld van deze verstoring is echter "verre van uniform". Overgevoelgheid bij de één, op het ene gebied of op het ene moment en ondergevoeligheid bij de ander zijn beide mogelijk. "Dezelfde kinderen die in bepaalde situaties overgevoelig voor geluid zijn, zijn in andere situaties volledig afgesloten van wat er om hen heen gebeurd en ook voor lawaai totaal ondergevoelig."

Asperger merkt op dat de meer dan 200 autistische kinderen die hij gezien heeft "vrijwel exclusief jongens zijn". Sommige meisjes die Asperger zag vertoonden wel "gedrag met duidelijke autistische kenmerken", maar ze vertoonden nooit "het volledig gevormde beeld van autisme" zoals Asperger dat bij jongens waarnam. "Hoe kan dit worden verklaard?"

Het eerste antwoord van Asperger is vrij genunanceerd. "Het kan alleen toeval zijn. Of het kan dat autistische kenmerken in meisjes pas na de puberteit zichtbaar worden. We weten het niet."

Maar daarna 'vervalt' hij toch tot speculaties over een "geslachtslink". Over het algemeen zijn meisjes volgens Asperger beter in "concreet, praktisch en methodisch werk", terwijl jongens de neiging hebben om een gave te hebben voor "onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek". Over het algemeen is het vrouwelijk patroon sterk gericht op "gevoelens en instincten", het mannelijk op "abstractie en logica". "De autistische persoonlijkheid is een extreme variant van de mannelijke persoonlijkheid en intelligentie. In de autistische psychopaten is de logisch-abstractie, die überhaupt meer kenmerkend is voor de mannelijk intelligentie, tot het extreem gestegen."

Alle kinderen zijn tot op een zekere leeftijd egocentrisch, maar volgens Asperger zit dit bij autistische kinderen anders: "Autistische kinderen zijn egocentrisch in het extreme. Ze volgen alleen hun eigen wensen, interesses en spontane impulsen, zonder overweging van restricties of prescripties die van buitenaf worden opgelegd." Ze hebben een compleet gebrek aan respect voor de status van de andere persoon. Ze behandelen iedereen als gelijke en spreken ongedwongen, met een natuurlijk zelfvertrouwen. Ze dringen zich zonder verlegenheid op aan vreemden en tonen geen enkele overweging van verschillen in leeftijd, geslacht of sociale positie en houden geen rekening met sociale en culturele conventies. Op dit punt spreekt Asperger duidelijk over autisme als een sociale beperking. "Ze tonen geen opzettelijke brutaalheid, maar hebben een oprecht defect in hun begrip van de status van de andere persoon."