Gestalt therapie
In de jaren '40 ontwikkelde vorm van psychotherapie waarin de cliënt haar vermogen om spontaan contact te maken met de omgeving ontwikkelt door in het hier-en-nu terug te keren naar een door haar lichaam onafgemaakte situatie uit het verleden en deze alsnog af te maken.
Belang
Gestalt therapie is een experiëntiële of procesgerichte benadering van psychotherapie. Het werd in de jaren '40 ontwikkeld door de Duits-Amerikaanse psychiater Fritz Perls met zijn vrouw Laura. De gestalt therapeut helpt de cliënt om haar vermogen om spontaan contact te maken met de omgeving te herstellen door in het hier-en-nu terug te keren naar een door haar lichaam onafgemaakte situatie uit het verleden en deze alsnog af te maken.
1925
leerling van Wilhelm Reich
1942
kritiek op Freud en voorstel van nieuwe benadering
1951
introductie van de term 'gestalt therapie'
Autismepaspoort
| Naam behandeling | gestalt therapie, heden-gerichte therapie |
| Auteurs | Fritz en Laura Perls |
| Beroep | Psychiater / Psycholoog |
| Instelling | Gestalt Institute |
| Nationaliteit | Amerika |
| Beoogde competentie | Gehechtheid |
Kenmerken
1
Als je psychische problemen hebt, dan heb je vast geprobeerd om bij jezelf na te gaan waar dat van komt en 'wat je dan verkeerd doet'. Wanneer je hebt gemerkt dat dit je weinig hielp dan is gestalt therapie misschien meer geschikt voor je. Gestalt therapie is een uitnodiging om jezelf te leren begrijpen door middel van een systematisch onderzoek naar je actuele situatie.
2
Omdat je zelf de enige bent die kan waarnemen wat er binnen in je is kan een therapeut jou dat niet vertellen. Door middel van psycho-educatie kan een psycholoog wel onpersoonlijke kennis met je delen, in de zin van feiten die correct weergeven wat er met je aan de hand is, maar geen persoonlijk bewustzijn bij je creëren op basis van ervaringen, in de zin van iets zelf uitproberen en bij jezelf opmerken wat er gebeurd.
3
Net als de cognitieve therapeut en de gedragstherapeut maakt de gestalt therapeut daarom gebruik van experimenten. Het verschil met deze twee benadering is dat het doel van je gestalt therapeut niet is om je zelf te laten ervaren wat je therapeut al weet, maar om iets in gang te zetten wat je vervolgens zelf moet 'afmaken'.
4
Het doel van het eerste deel van je behandeling is om je er bewust van te maken hoe je zelf actief je eigen symptomen produceert en waarom je dat zo bent gaan doen. Zoals gezegd weet je therapeut het antwoord op die vraag ook niet. Wat je therapeut wel weet is dat misschien te maken heeft met delen van jezelf die je zelf of anderen hebben afgewezen, maar ergens van binnen nog steeds aanwezig zijn en om je aandacht vragen. Daarom helpt je therapeut om met aandacht aanwezig te zijn bij je eigen lichaam.
5
Het doel van het tweede deel van je behandeling is om het spontaan contact maken met omgeving ter herstellen. Je therapeut vraagt je bijvoorbeeld om je voor te stellen dat je vader in de stoel tegenover je zit en hem te vertellen hoe je voelt wanneer hij je negeert.
Ontwikkeling
1922Wertheimer e.a.
De Oostenrijks-Hongaarse psycholoog Max Wertheimer en collega's introduceren de gestalttheorie. Op basis van empirisch onderzoek toonden zij aan dat de kwaliteit van het geheel meer is dan de som van de delen. Daarnaast was Wertheimer ook geïnteresseerd in wat hij "productief denken" noemde: een beweging van een toestand van verwarring naar een toestand waarin alles helder lijkt.1925Reich
Perls gaat in therapie bij Wilhelm Reich, een Oostenrijkse psychiater en leerling en criticus van Siegmund Freud. Perls volgt Reich "van harte" in zijn verschuiving van de aandacht van 'het onderdrukte' naar de 'onderdrukkende krachten' (afweermechanismen), hoewel hij vindt dat "het herstel van de zelf" om veel meer vraagt dan alleen het oplossen van het systeem van spierspanningen waarmee neurotici hun spontane impulsen onderdrukken, wat Reich het 'karakaterpanster' noemt. Perls meent dat de methode van Reich uiteindelijk dezelfde tekortkoming heeft als die van Freud: alleen maar de impulsen van het lichaam bevrijden leidt wel tot catharsis (ontlading), maar niet tot integratie.1929Rank
De Oostenrijks psychoanalytische therapeut Otto Rank bekritiseert Freud voor het reduceren van alle emotionele ervaringen tot seks. Volgens Ranks gaan emoties primair over relaties en zijn alle emoties gegrond in het heden. Hij stelt emotionele relaties centraal in zijn relationele en experiëntiële therapie en introduceert de term "hier-en-nu". Herstel is voor Rank het leren uiten van je wil binnen relaties, het leren omgaan met tegengestelden, zoals geven en nemen, scheiden en samenkomen, onderwerpen en voor jezelf opkomen.1942Perls
Perls publiceert zijn eerste boek, Ego, Hunger and Aggression: A Revision of Freud's Theory and Method. Het boek is een kritiek op de theorie en methode van de Freud en een voorstel voor vernieuwing. Freud richt zich te veel op het verleden. Pels noemt zijn eigen methode dan ook "heden-gerichte therapie" of "concentratietherapie", waarbij het gaat om de concentratie van de aandacht op het hier-en-nu.1951Perls e.a.
Perls ontwikkeld zijn methode verder, introduceert de term "gestalt therapie"en begint met het ontwerpen van "experimenten" als concrete context voor therapie. Hij brengt het boek Gestalt therapy uit, het basisboek van de gestalt therapie. Perls schrijft het boek met onder anderen de Amerikaanse filosoof Paul Goodman, een patiënt van Alexander Lowen, de oprichter van de bioenergetische therapie. Ralph Hefferline past de experimenten van Perls toe bij studenten en beschrijft hun ervaringen.
Auteurs
Friedrich (Fritz) Perls (1893 - 1970) was een Duitse-Amerikaanse psychiater die zich niet kon vinden in Freud zijn benadering van psychotherapie en de gestalt therapie ontwikkelde als zijn eigen benadering.
Perls was getrouwd met Laura Perls (1905 - 1990), een Duits psycholoog met een doctoraat in de Gestalt Psychologie. Zij was een leerling van de Duits-Amerikaanse theoloog en filosoof Paul Tillich.
Fritz vond de ideeën van Tillich en andere denkers interessant, maar teveel gericht op taal en religie. Hij wou iets praktisch, iets non-verbaals, iets in het hier-en-nu.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland worden met autistische volwassenen met een persoonlijkheidstoornis geholpen om het contact met hun lichaam en het bewustzijn van hun eigen behoeften te vergroten en om interne conflicten concreet te ervaar in experimentele situaties, zodat ze tot een crisis en uiteindelijk tot een oplossing gebracht kunnen worden.
Links
New York Institute for Gestalt Therapy, Website
Frederick Perls (1969), A Life Chronology
Frederick Perls e.a. (1951), Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Human Personality