Exposure therapie

De Oostenrijkse psychiater Sigmund Freud introduceert de "psychoanalyse" als benadering van psychotherapie waarin de therapeut de cliënt helpt om inzicht te ontwikkelen in de rol van onderdrukte drijfveren en herinneringen uit de kindertijd in de psychische problemen van "neurotische" patiënten. De benadering is gebaseerd op klinische observaties en richt zich op het onbewuste, waarbij symptomen worden gezien als afweer tegen onbewuste drijfveren en innerlijke conflicten.

In het artikel On Reciprocal Innervation of Antagonistic Muscles introduceert de Britse neurofysioloog Charles Sherrington het principe van wederkerige remming, dat tijdens het activeren van een bepaalde spier de activatie van de tegenovergestelde spier actief wordt geremd door het centrale zenuwstelsel.

In een review van literatuur over de effectiviteit van psychotherapie in het behandelen van neurotische patiënten concludeert de Duitse psycholoog Hans Eysenck dat de cijfers niet in staat zijn om de hypothese dat psychotherapie effectief is te ondersteunen. Daarom moet er meer en beter onderzoek worden gedaan. Volgens Eysenck moet de functie en (postdoctorale) training van de klinisch psycholoog zich juist hier op richten, op diagnostiek en onderzoekontwerp, niet op het geven van therapie.

In het artikel Reciprocal Inhibition as the Main Basis of Psychotherapeutic Effects stelt de Zuid-Afrikaanse psychiater Wolpe dat therapeutische effecten bij neurotische patiënten vrijwel altijd het gevolg zijn van Sherrington's principe van "wederkerige remming". Hiermee bedoelt hij de volledige uitdoving of gedeeltelijke afzwakking van de angstreactie als gevolg van het gelijktijdige en herhaaldelijk oproepen van anderen reacties die tegenstrijdig zijn aan angst. Wederkerige remming doet zich niet alleen voor in gedragstherapie, wanneer patiënten leren zich te ontspannen wanneer ze angstig zijn. Het is ook dit principe dat zorgt voor het effect an gesprekstherapie, waarin interactie met een therapeut positieve gevoelens bij de patiënt oproept, die zijn of haar negatieve gevoelens remmen.

In het boek Learning theory and behavior therapy bekritiseert Eysenck psychoanalyse als een niet-effectieve en niet op een wetenschappelijke theorie gebaseerde behandelmethode voor neurosis en stelt hij een paradigmaverschuiving voor van de Freudiaanse psychoanalyse naar de Pavloviaanse conditionering en gedragstherapie. Volgens Eysenck is de gedagstherapie wel gebaseerd op experimentele studies en een consistente, duidelijk geformuleerde theorie die tot toetsbare hypothese leidt. Het ziet symptomen als niet-adaptieve reacties die ontstaan door conditionering en behandeld kunnen worden door de niet-adaptieve reacties af te leren. Daarvoor zijn interpretatie van de betekenis van de symptomen en aandacht voor hun ontstaan in het verleden niet relevant. In de behandeling kan de therapeutische relatie soms nuttig zijn, maar deze is niet essentieel.

In een artikel bekritiseert Wolpe de analyse die Freud maakt van kleine Hans, een vijfjarig jongetje met een fobie voor paarden. Volgens Wolpe is het gebaseerd op een verkeerde theorie over hoe fobieën ontstaan. In andere artikelen stelt Wolpe hetzelfde op basis van drie gevallen van seksueel afwijkend gedrag en 250 neurotische patiënten.

In het artikel The Systematic Desensitization Treatment of Neuroses stelt Wolpe dat angststoornissen het gevolg zijn van het aanleren van niet-adaptief gedrag en dat het behandelen ervan een kwestie is van het afleren van dit gedrag. Dit kan door wat Wolpe "systematische desensistatie" noemt, het geleidelijk verzwakken van de angstige reactie op een bepaalde prikkel zodat het uiteindelijk helemaal verdwijnt.

In het artikel Modification of expectations in cases with obsessional rituals stelt de Britse psychiater Victor Meyer een nieuwe methode van gedragstherapie voor het behandelen van obsessief-compulsieve patiënten voor. In deze behandeling worden de patiënten langdurig blootgesteld aan situaties waar ze bang voor waren. Tijdens en na de sessies werd voorkomen dat zij hun reguliere compulsieve gedrag vertoonden.

In het artikel Compulsive rituals treated by response prevention rapporteren de auteurs over een studie naar de variabelen die van invloed zijn op de behandeling van compulsieve rituelen. Zij concluderen dat alleen exposure geen voldoende voorwaarde is voor het elimineren van de rituelen, hoewel exposure wel effectief is wanneer het gecombineerd wordt met responsepreventie.

In een experimentele studie naar de verschillende effecten van exposure en responsepreventie concluderen Amerikaanse psychiaters dat exposure bijdraagt aan de vermindering van angst terwijl responsepreventie bijdraagt aan verandering van probleemgedrag, waardoor de combinatie van exposure met responsepreventie effectiever is dan alleen exposure.