Experiëntiële vermijding

De Russische psycholoog Ivan Pavlov publiceert een studie over het aanleren van associaties bij honden. Door steeds een bel te laten klinken voordat de hond gevoed leert de hond het geluid van de bel associëren met eten. Deze vorm van leren wordt "sign learning" of "associatievorming" genoemd.

De Amerikaans psycholoog Edward Thorndike publiceert een studie over het aanleren van gedrag bij katten. Door verschillende manieren te proberen leert de kat gedrag te vertonen dat effectief is en een beloning oplevert of een bestraffing vermijdt. Deze vorm van leren wordt "solution learning", "gewoontevorming" genoemd.

In zijn Textbook of Psychology stelt de Brits-Amerikaanse psycholoog Edward Titchener dat sensaties in zichzelf betekenisloos zijn en pas betekenis krijgen op het moment dat hen betekenis wordt gegeven door middel van percepties. Zonder "context" (mentale associaties verbonden met eerdere ervaringen) heeft een "kern" (een sensatie of 'actieve ervaring') geen betekenis. Het concept "context" is daarbij vergelijkbaar met het concept "cognitief schema".

In het artikel On the dual nature of learning geeft de Amerikaanse psycholoog Hobart Mowrer een overzicht van het bewijs voor en tegen een "twee-factoren theorie van leren". Volgens deze theorie bestaat "leren" niet uit één proces, zoals bij Pavlov en Thorndike, maar uit twee processen. Leren is niet alleen een kwestie van associatievorming of gewoontevorming, maar van beide. Externe prikkels die geassocieerd worden met gevaarlijke gebeurtenissen wekken angst op (associatievorming), terwijl gedrag dat instrumenteel is in het vermijden van gevaarlijke gebeurtenissen wordt versterkt door de afname van die angst (gewoontevorming). Het eerste proces is automatisch of onvrijwillig, in de zin dat het gerelateerd is aan fysiologische reacties vanuit het autonome zenuwstelsel, die het organisme voorbereiden op een externe gebeurtenis (bijv. verhoogde hartslag). Het tweede proces is echter gecontroleerd of vrijwillig, in de zin dat het gerelateerd is aan sensomotorische reacties vanuit het centrale zenuwstelsel, waarin een "intentie om te handelen" besloten ligt (bijv. wegkijken).

De Amerikaanse psycholoog Steven Hayes stelt een contextuele benadering van therapeutische verandering voor, waarin men er vanuit gaat dat gedachten en emoties het menselijke gedrag niet op een directe wijze veroorzaken, maar via de context. Daarom kan gedrag veranderd worden, zonder te proberen om gedachten en emoties zelf te veranderen, wanneer men zich richt op het veranderen van de context die bepaalde private ervaringen linkt met bepaald gedrag. Je aandacht richten op de gedachten zelf vergroot alleen maar het netwerk rond die gedachte en het belang ervan. Niet de inhoud van gedachten en emoties is het probleem, maar de verbale processen die ervoor zorgen dat deze inhoud een excessieve controle uitoefent over het menselijk gedrag.

Hayes en zijn leerling Robert Zettle publiceren een artikel over dysfunctionele controle bij volwassenen die de hulp van een psycholoog zoeken. "Disfunctionele controle" is een strategie voor het omgaan met moeilijkheden, die bestaat uit "moedwillige pogingen om ongewenste private gebeurtenissen te beheersen, verminderen of elimineren".

In een artikel over ervaringsvermijding en gedragsstoornissen stellen Hayes en collega's dat "experiential avoidance" de gedeelde factor is die ten grondslag ligt aan diverse psychiatrische diagnoses, zoals paniekstoornis, obsessief-compulsieve stoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis. Zij definiëren ervaringsvermijding als gedrag gericht op het het uit de weg gaan van het contact met bepaalde private ervaringen (sensaties, emoties, gedachten, herinneringen, attitudes) of het veranderen van de vorm of frequentie van deze ervaringen en de context waarin ze zich voordoen.