Compensatiebenadering
Onderzoekt niet alleen of een patiënt iets wel of niet kan, maar ook wat er precies voor zorgt dat een patiënt dit wel of niet kan, zodat er ook oog is voor compensatiemechanismen.
Belang
De compensatiebenadering van autisme gaat er vanuit dat mensen de neiging hebben om te proberen een zo hoog mogelijk niveau van functioneren te bereiken. Autistische mensen compenseren voor hun beperkingen zodat ze ondanks hun beperkingen toch de functies kunnen vervullen die het meest belangrijk zijn voor hen. Door discussies over misdiagnose, onderdiagnose en verschillen tussen het mannelijk en vrouwelijke fenotype van autisme is er recent weer meer aandacht voor deze benadering.
1939
introductie
1959
toepassing op autisme
2016
hernieuwde interesse
Autismepaspoort
| Naam benadering | compensatiebenadering, zelfactualisatiebenadering |
| Grondlegger | Kurt Goldstein |
| Beroep | Neuroloog en psychiater |
| Instelling | diverse |
| Nationaliteit | Duitsland/Amerika |
| Tegenstanders | Diagnostische benadering, trekkenbenadering |
Uitgangspunten
1
Symptomen zijn niet de essentie van autisme. Het zijn slecht de fenomenen die het eerst de aandacht trekken, maar niet perse de sleutel tot het begrijpen van het probleem van de patiënt. Welke symptomen je waarneemt hangt immers af van wat je onderzoekt. Een andere vragenlijst of andere methode leidt tot andere bevindingen. Het is daarom gevaarlijk om er vanuit te gaan dat er bij het waarnemen van autistische gedragskenmerken perse een autistisch genotype aan ten grondslag ligt of dat dit genotype ontbreekt omdat het waargenomen gedrag niet overeenkomt met het heersende idee over het autistische fenotype. De invloed van het autistische genotype geschiedt niet door directe causatie, maar via de weg van de persoon als geheel. Autisme manifesteert zich daarom niet in een uniform fenotype, maar in verschillende gedragsprofielen.
2
De mens is in staat om te leven omdat zijn omgeving zo georganiseerd is dat hij of zij zo min mogelijk wordt blootgesteld aan eisen waar men niet aan kan voldoen. Het gedrag van de persoon is dus niet alleen een uiting van zijn eigen vermogens, maar ook van de vermogens van anderen. Gedrag is alleen te begrijpen als resultaat van de interactie tussen mensen.
3
Autistische symptomen zijn de reacties van mensen met autisme op hun omgeving. De zichtbare manifestaties van autisme kunnen daarom alleen begrepen worden in het licht van hun omgeving. Onderzoek het functioneren van mensen met autisme dus niet zonder te verwijzen naar de omgeving waarin een testtaak wordt uitgevoerd.
4
Gedrag wordt niet alleen bepaald door de omgeving, maar ook door de innerlijke drijfveren van de persoon. De belangrijkste drijfveer van de mens is niet zo zeer overlevingsdrang (blijven leven), maar zelfactualisatie (het vervullen van het doel waartoe het leven dient). De regel van optimaal functioneren stelt dat mensen de neiging hebben om een zo hoog mogelijk niveau van functioneren te bereiken, handhaven of herwinnen. Mensen met autisme passen zich zodanig aan dat ze, ondanks hun beperkingen, toch de functies kunnen vervullen die voor hen het meest belangrijk zijn.
5
Menselijk gedrag kan worden onderscheiden in adaptief en maladaptief gedrag. Maladaptief gedrag is gedrag dat niet aansluit bij de drijfveren van de persoon of de eisen van de omgeving. Het leidt tot angst, stress en de neiging om situaties te vermijden en het gedrag in te perken in proportie tot hun beperking.
6
In het onderzoeken van mensen met autisme moet verder gekeken dan alleen wat waargenomen wordt. Kijk niet alleen of een patiënt een test wel of niet goed doorstaat. Onderzoek ook hoe de patiënt tot een bepaalde respons is gekomen. Een patiënt kan een testtaak met succes voltooien door een alternatieve route te gebruiken, waarbij de test dus wijst op functioneren terwijl er wel degelijk sprake van disfunctie kan zijn. Of een patiënt kan een testtaak falen omdat de taak inzet vraagt van een functie die niet getest wordt, zodat de patiënt toch faalt, maar niet perse in de onderzochte functie.
Ontwikkeling
1939Goldstein
In zijn boeken Human nature in the light of psychopathology en The organism: A holistic approach to biology derived from pathological data in man introduceert de Duits-Amerikaanse neuroloog Kurt Goldstein de zelfactualisatiebenadering.1959Goldstein
In het artikel Abnormal mental conditions in infancy zet Goldstein zich expliciet tegenover Kanner.2016Verhoeff
In het artikel Kurt Goldstein on autism: exploring a person-centered style of psychiatric thought pleit de Nederlandse psychiater Berend Verhoeff voor hernieuwde aandacht voor het werk van Goldstein als basis voor een persoonsgerichte benadering voor onderzoek en behandeling van autisme.2017Livingston & Happé
In het artikel Conceptualising compensation in neurodevelopmental disorders: Reflections from autism spectrum disorder stellen Lucy Anne Livingston en Francesca Happé dat compensatie het transdiagnostisch proces is dat verantwoordelijk is voor de regelmatig voorkomende mismatch tussen waargenomen gedrag en onderliggende neurocognitieve functies.2017Hull e.a.
In het artikel Putting on My Best Normal”: Social Camouflaging in Adults with Autism Spectrum Conditions hanteren Britse onderzoekers de term 'sociale camouflage' als beschrijving voor gedrag waarin autistische mensen hun autistische kenmerken verhullen (maskeren) en hun gedrag aanpassen om normaal te lijken (compenseren).
Grondlegger
Kurt Goldstein (1878 - 1965) was een Duits-Amerikaanse neuroloog, die onderzoek deed naar mensen met hersenletsel.
Goldstein ontdekte dat je niet zo makkelijk kon zeggen wat het effect van een beschadiging van een bepaald gedeelte van het brein zou hebben op het gedrag van de patiënt, omdat patiënten andere, onbeschadigde gedeeltes van hun brein gebruiken om te compenseren voor de ontstane beperkingen.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt niet volstaan met het indelen van mensen met autisme in een diagnostische classificatie, maar wordt nauwkeurig onderzocht welke cognitieve functies gestoord en welke intact zijn. Tevens wordt gekeken welke beperkingen in het dagelijks functioneren dit met zich mee brengt.