Cognitieve therapie

In het boek Cognitive Therapy and Emotional Disorders introduceert de Amerikaanse psychiater Aaron Beck een cognitieve benadering van psychotherapie die zich richt op bewustwording en verandering van terugkerende, automatische negatieve gedachten. Beck was opgeleid als psychoanalyticus en zou zijn behandeling "cognitieve analyse" genoemd hebben als hij niet afgewezen was door de psychoanalytische vereniging in Amerika, die vond dat zijn ideeën te veel afweken van die van Freud.

De Britse klinisch psycholoog Dougal Hare beschrijft een gevalstudie van een 26-jarige man met Asperger Syndroom. De man had werk en vrienden, maar geen relatie. Hij sprak weinig en had last van angst in sociale situaties. Hij had last van een ernstige depressie en van frustratie en woede, waarop hij reageerde door veel te drinken of zichzelf in de arm te snijden. Na 15 wekelijkse en later tweewekelijkse sessies verminderde zijn BDI-score van 29 naar 13. Hij vertoonde een toename in het uiten van zijn gevoel en communiceren met anderen, maar zijn sociale angst verminderd niet.

Twee Amerikaanse psychologen beschrijven een gevalstudie van een 26-jarige man met Asperger syndroom. De man voelde zich hopeloos en lusteloos, omdat hij geen vrienden had. Hij wou graag vrienden maken en daten, maar vermeed het starten van een gesprek met onbekenden, omdat hij angst werd als hij met andere mensen sprak. Na 14 wekelijke sessies cognitieve therapie vertoonde de man vermindering van depressieve stemming en vermijdend gedrag. Zijn angst nam echter niet af. Door het toegenomen sociale contact had hij juist vaker last van angst.

In een artikel over cognitieve therapie voor volwassenen met Asperger syndroom concluderen de Britse psychologen Stephen Anderson en Jane Morris dat het vooralsnog niet mogelijk is om op wetenschappelijk bewijs gebaseerde conclusies te trekken over de effectiviteit van cognitieve therapie voor volwassenen met autisme.

In het boek Cognitieve gedragstherapie bij autisme beschrijft de Nederlandse psycholoog Caroline Schuurman een groepstherapie voor volwassenen met autisme, bestaande uit 13 sessies van 90 minuten waarin onder anderen aandacht is voor het g-schema, positieve en negatieve gedachten, disfunctionele gedachten en piekeren.

In een gevalstudie van cognitieve groepstherapie voor 3 volwassenen met een late Asperger syndroom diagnose concluderen Canadese psychologen dat de de groep het voordeel geeft van sociale steun, maar dat dit effect wegvalt na het beëindigen van de behandeling.

In een Britse studie wordt het effectiviteit van cognitieve therapie bij volwassenen met Asperger syndroom en een dwangstoornis vergeleken met de effectiviteit van angstmanagement (AM). Meer deelnemers uit de AM groep (39% versus 13%) vragen na een maand om overplaatsing naar de andere groep, wat erop duidt dat AM door hen als minder helpend werd ervaren. De 8 deelnemers die overstappen naar de cognitieve therapie groep vertonen daarna significante vooruitgang, terwijl de deelnemers die overstappen naar de AM groep geen verbetering vertonen. Meer deelnemers uit de cognitieve therapie groep (11 versus 5) vertonen een significante verbetering of reageren anderszins goed op de therapie (45% versus 20%).

Britse psychologen publiceren een review en nog een review van de bovenstaande studies naar cognitieve therapie bij volwassenen met autisme en bijkomende psychische stoornissen. De tweede review concludeert dat cognitieve therapie een klein tot middelmatig effect heeft bij mensen met autisme.

In een vergelijkende studie naar de effectiviteit van mindfulness training en de groepstherapie van Schuurman (2010) vinden Nederlandse psychologen dat beide behandelingen even effectief zijn. Wel leidt de cognitieve therapie tot een toename in plaats van een afname van irrationele gedachten. Ook heeft de behandeling een negatief effect op de angstigheid van deelnemers met een hoge mate van irrationele gedachten. De auteurs verklaren dit effect doordat mensen autisme vasthouden aan hun eigen gedachten om de wereld om hen heen te begrijpen, dat cognitieve therapie deze gedachten uitdaagt en dat dit angst vergroot in plaats van verminderd. Dit suggereert dat cognitieve therapie niet de beste keuze is bij autisme en angstklachten.