Bioenergetische therapie
Vorm van lichaamsgerichte psychotherapie. Diagnose en behandeling richten zich op patronen van chronische spierspanning als verdediging tegen onplezierige emoties.
Belang
Bioenergetica is een vorm van lichaamsgerichte psychotherapie die werd ontwikkeld door de Amerikaanse psychiater Alexander Lowen. Diagnose en behandeling richten zich op patronen van chronische spierspanning als verdediging tegen onplezierige emoties.
1933
Wilhelm Reich
1967
Alexander Lowen
2006
emperisch bewijs
Autismepaspoort
| Naam behandeling | Bioenergetische Therapie |
| Auteur | Alexander Lowen |
| Beroep | Volwassenenpsychiater |
| Instelling | International Institute for Bioenergetic Analysis, New York |
| Nationaliteit | Amerika |
Kenmerken
1
Bij bioenergetische therapie leer je om meer in contact te komen met de behoeften en gevoelens van je lichaam. Het kan in groepsvorm gegeven worden, maar als je problemen ernstig zijn wordt het meestal individueel gegeven. Het aantal sessies hangt af van de ernst van je problemen en kan variëren van tot 5 tot 50.
2
De behandeling begint met een kennismaking, wat je therapeut ook de mogelijkheid geeft om je houding, ademhaling en bewegingen te observeren. Op basis daarvan geeft je therapeut je huiswerkoefeningen mee, waarbij je er bijvoorbeeld een paar keer per dag op moet letten hoe het is met je ademhaling.
3
Wanneer je wat meer bewust bent van het probleem gaat helpt je therapeut je vervolgens met een oplossing. Nu je bijvoorbeeld opgemerkt hebt dat je vaak je adem inhoudt als je over jezelf praat geeft je therapeut je een oefening waarmee je je adem wat vrijer kan maken. Op dezelfde manier leer je ook over andere aspecten van je lichaam, zoals bijvoorbeeld de spanning in je ogen en je kaken, waarmee je je verdriet onderdrukt.
4
Je therapeut helpt je niet alleen om bewust te worden van manieren waarop je jezelf verdedigd tegen negatieve emoties of onplezierige prikkels, maar gaat ook met je op zoek naar de reden waarom je dat doet. Je leert bijvoorbeeld om je verdriet en boosheid weer te verbinden met een ervaring van vroeger, die je ontzettend boos en intense verdrietig maakte.
5
Wanneer je in het verleden intense emoties hebt gevoeld die je toen niet op een voor jou veilige manier naar buiten kon brengen helpt je therapeut om dat alsnog te doen. Je doet bijvoorbeeld een oefening waarmee je de boosheid van vroeger uit door met een tennisraket op een kussen te slaan. Dat doe je niet onbeheerst, maar zo dat je de boosheid echt voelt en zonder dat je er door overspoelt raakt. Daar zorgt je therapeut voor.
5
De therapie heeft geholpen wanneer chronische spierspanning is verminderd en je meer contact hebt met je lichaam. Dit blijkt er bijvoorbeeld uit dat je verdriet of woede inhouden niet meer iets is wat automatisch gebeurd, maar iets waar je in keuze in hebt om het te onderdrukken wanneer je dat wilt of spontaan naar buiten te brengen wanneer het daar veilig voor is.
Ontwikkeling
1933Karakteranalyse
De Oostenrijkse psychoanalist Wilhelm Reich publiceert zijn belangrijkste werk Charakteranalyse: Technik und Grundlagen - in 1946 in het Engels uitgegeven als Character Analysis. Volgens Reich vormen mensen een "harnas" of "pantser" als verdediging tegen vroegere trauma's. Dit pantser bestaat niet alleen uit cognitieve verdedigingen, zoals ontkenning of projectie, maar ook uit somatische verdedigingen, die gevormd worden door chronische spierspanning.1935Vegetotherapie
In het artikel Psychischer Contact und vegetatieve Strömung (opgenomen in de Engelse vertaling van Charakteranalyse) introduceert Reich de "Vegetotherapie" als methode om de afgesloten of in het verkeerde kanaal belande levensenergie van de patiënt weer goed te laten stromen door de patiënt te laten ademhalen, op de bank te laten slaan of te laten bijten in een zacht object. Reich ontleent de term aan de benaming van het autonome of "vegetatieve" zenuwstelsel, het deel van het zenuwstelsel dat de vitale functies, waarover we geen bewuste controle hebben, reguleert (hartslag, spijsvertering, etc.)1967De ontkenning van het lichaam
In zijn eerste boek De ontkenning van het lichaam beschrijft de Amerikaanse psychiater Alexander Lowen hoe veel mensen de behoeften en gevoelens van hun eigen lichaam ontkennen.1972Depressie en het lichaam
In het boek Depressie en het lichaam: de biologische basis van vertrouwen en werkelijkheid stelt Lowen dat de lichamelijke basis van depressie bestaat uit de afwezigheid van emotionele expressie. Behandeling van depressie vraagt daarom om vermindering van de neiging om onplezierige gevoelens te onderdrukken en oefening in het uiten van emoties door te huilen, schreeuwen of slaan.1975Bioenergetica
In het boek Bioenergetica legt Lowen de principes van deze therapievorm uit.1980De angst voor het leven
In het boek De angst voor het leven stelt Lowen dat het veranderen van gedachten niet voldoende is voor het veranderen van gedrag. Cognitieve gedragstherapie helpt mensen wel om zich bewust te worden van hun gedachten en gedrag, maar weten dat je het doet is niet genoeg om je gedrag te veranderen. Daarvoor moet je de emoties die de gedachten en het gedrag aandrijven veranderen.1997Analyse van behandelingsgegevens
De Zwitserse psycholoog Urs Gerhard doet onderzoek naar de effecten van bioenergetische-analytische therapie (BAT) en concludeert op basis van literatuurstudie dat deze vorm van therapie inmiddels bij vele therapeuten en cliënten bekend staat als een effectieve behandeling van emotionele en lichamelijke problemen, maar dat er nog geen empirisch onderzoek naar verricht is. Op basis van een analyse van de gegevens over 309 bioenergetische behandelingen concludeert Gerhard dat BAT het meest effectief is bij depressie, angststoornissen en psycho-somatische stoornissen.2001Gevalstudies
In het boek Childhood Psychotherapy: A Bioenergetic Approach beschrijft de Noorse kinderpsychiater Arnt Halsen gevalstudies van toepassing van bioenergetische oefening bij autistische kinderen. Halsen rapporteert verbetering in de integratie van emoties, de expressie van woede en de waarneming van het eigen lichaam.2006Emperisch onderzoek
Duitse en Oostenrijkse onderzoekers doen experimenteel onderzoek naar de effectiviteit van bioenergetische oefeningen in de behandeling van Turkse immigranten met aanhoudende lichamelijke klachten, waarvan vermoed wordt dat ze veroorzaakt worden door het inhouden van negatieve emoties. Gedurende een periode van 6 weken doen zij twee keer per week een uur lang oefening gericht op aarding, ademhaling, het uiten van woede en expressie door stemgebruik. Dit resulteert in een afname in lichamelijke klachten, woede en de neiging om woede naar binnen te richten en in een toename van spontane emotionele expressie.
Auteur
Alexander Lowen (1910 - 2008) was een Amerikaanse psychiater die de bioenergetische therapie ontwikkelde, een vorm van lichaamsgerichte psychotherapie gebaseerd op het werk van Wilhelm Reich. Hij was de oprichter en directeur van de International Institute for Bioenergetic Analysis in New York. Lowen was zelf door Willem Reich behandeld voor een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland worden volwassenen met autisme ondersteund met bioenergetische oefeningen als non-verbale, lichaamsgerichte vorm van behandeling. Met name bij spierspanningsklachten (hoofdpijn, stijve ledematen, seksuele disfunctie) en problemen met de spontane emotionele expressie (internalisatie van woede, onderdrukking van verdriet) kan bioenergetische therapie effectief zijn.