Autistische toestand
Autistische toestanden zijn samenhangend gehelen van cognitief-emotionele en gedragsmatige reacties die actief kunnen zijn bij mensen met autisme. Zoals er meerdere autistische kenmerken (autistic traits) zijn, zo zijn er ook meerdere autistische toestanden (autistic states).
Belang
In het heersende vertoog over autisme wordt autisme uitsluitend geconceptualiseerd in termen van een set van stabiele, autistische kenmerken (traits) die dienen als verklaring voor het verschil in gedrag tussen autistische en niet-autistische mensen. Deze kenmerkenbenadering van autisme is echter niet de enige manier waarop autisme geconceptualiseerd kan worden.
1923
Freud
1937
Freud
2003
Young
Autismewoordenboek
1De autistische toestand als onderontwikkeling
In de psychoanalytische theorie van Freud en zijn opvolgers werd aanvankelijk vooral de termen ego-functies gebruikt, als aanduiding voor mentale processen, zoals impulsvorming (id), oordeelingsvorming (super-ego), afwering (coping), realiteitstoetsing en besluitvorming (ego). Psychiatrische patiënten werden gezien als mensen bij wie deze functies 'zwak' waren. Psychose was een ego-toestand die ontstond wanneer de realiteitstoetsing 'zwak' was, borderline een toestand die ontstond wanneer de afwering 'onderontwikeld' was. Hoewel deze opvatting ver lijkt te staan van de hedendaagse opvatting verschillen deze niet zoveel van elkaar. Er worden vandaag de dag alleen andere functies benoemd, zoals de 'executieve functie', de 'sociale cognitie' en de 'sensorische integratie'. Bovendien wordt deze functies meer neurobiologische opgevat, waardoor de verstoring van deze functies in autisme meer als stabiel of onveranderlijk wordt gezien.
2De autistische toestand als stemming
In de klinische psychologie wordt gesproken van 'posities' of 'stemmingen' in onderscheid tussen 'emoties'. Emoties zijn kortdurend en worden opgeroepen door de concrete situatie, terwijl een stemming of gemoedstoestand zich voor langere tijd aanhoudt. Een kind dat valt en zich pijn doet moet even huilen, maar daarna is het klaar. Een kind dat zijn moeder verliest kan echter in een gemoedstoestand komen waarin het verdriet aanhoud en niet opklaart. We spreken dan van een 'depressieve positie' of 'depressieve toestand'. Op een zelfde manier kunnen ook andere emotionele reacties aanhouden of te snel en onnodig terugkeren, zoals angst, woede en euforie. De autistische toestand kan op deze manier worden opgevat als een aanhoudend verdrietig, angstig, boos en/of euforisch gemoed.
3De autistische toestand als afweerreactie
In de psychoanalytische theorie is 'autisme' geen aangeboren conditie, maar een van de verdedigingsmechanismen waarmee de mens zichzelf tracht te handhaven in een als bedreigend ervaren omgeving. Er wordt dan ook gesproken van het 'aannemen' van een 'autistische toestand' of het 'vormen' van een 'autistische reactie', waarmee dan met name verwezen werd naar het zich terug trekken uit het emotionele contact met andere mensen. Daarbij wordt aangenomen dat ook gezonde personen deze toestand aan kunnen nemen. Het enige verschil met psychiatrische patiënten is dat die in hun autistische toestand vast blijven zitten, terwijl gezonde mensen er weer uit komen wanneer het gevaar geweken is.
4De autistische toestand als schemamodus
In de schematherapie wordt de term 'schemamodus' gebruikt als eenheid van analyse waarin cognitief-emotionele schema's en gedragsmatige copingstijlen (afweerreacties) in combinaties met elkaar worden gezet. Vanuit deze benadering zou gesproken kunnen worden van de modus van de "autistische beschermer", waarin de persoon zich afsluit van zijn of haar omgeving en terugtrekt uit het contact. Vandaag de dag zou dit echter niet meer gebeuren, omdat autisme niet langer als een afweermechanisme wordt gezien, maar als een specifieke diagnose. In de schematherapie spreekt men dan ook van een "afstandelijke beschermer" en niet van een "autistische beschermer".
5Autistische toestanden als geestestoestanden
In onderzoek naar het proces van psychotherapie wordt geobserveerd en beschreven hoe patiënten tijdens een sessie van toestand kunnen veranderen. Een patiënt kan bijvoorbeeld binnen komen in een doe-alsof toestand, waarin de patiënt de aandacht op de therapeut richt, rechtop zit en snel en duidelijk praat. Door de interventie van de therapeut kan de patiënt vervolgens overgaan naar een meer oprechte toestand, waarin de patiënt de aandacht op zijn of haar gevoel richt, het hoofd wat laat hangen en zachter en trager gaat praten. Wanneer de opwinding van de patiënt te hoog wordt kan die vervolgens in een dissociatieve toestand raken. Op een zelfde manier kunnen mensen met autisme van toestand veranderen en bijvoorbeeld overprikkeld raken.
Dit dieet kan gebruikt worden om kinderen uit de autistische toestand vandaan te laten komen.
De aanvankelijk verhoogde reactiviteit werd naar ongeveer 40 minuten vervangen door een 'autistische toestand' waarin de apen gedurende een aantal uren niet leken te reageren op prikkels van buitenaf.
Het kind bleef hangen in een autistische toestand van 'alleen ik', in plaats van dat het zich verder ontwikkelde naar het begrip dat andere objecten geen onderdeel van hemzelf zijn.
De toestand waar de meeste autistische mensen de meeste tijd in verkeren biedt het antwoord op deze vraag.
Door ernstig gebrek aan stimulering verviel het kind over een periode van verschillende jaren tot een volledige autistische of dissociatieve toestand.
Synoniemen
- autistische positie
- autistische gemoedstoestand
- autistische afweerreactie
- dissociatieve toestand
- autistische modus
Tegenovergestelden
- depressieve positie
- psychotische toestand
- pseudo-autistisch toestand
- narcistische toestanden
- borderline toestanden
- autistisch kenmerken
In andere talen
- autistic state
- ego state
Ontwikkeling
1923Freud
In het boek The ego and the id stelt Freud dat de menselijke geest bestaat uit drie delen, de id, ego en superego. De id is het onbewuste deel van de geest, dat bij de geboorte aanwezig is en niet veranderd. De id is gericht op het instand houden van het organisme door het onmiddellijk vervullen van elke behoeften, ongeacht de consequenties (plezierprincipe). De ego ontwikkelt zich wanneer het kind opgroeit. Het staat in contact met de werkelijkheid, logica en redelijkheid, zodat het doordachte en verantwoorde besluiten neemt (realiteitsprincipe). De superego omvat de normen en waarden die het kind geleerd heeft. Het kijkt niet naar plezier of werkelijkheid, maar streeft naar het realiseren van een ideaalbeeld waar de persoon aan moet voldoen. De super-ego ontwikkelt zich belangenconflicten met anderen te voorkomen en de ego om te bemiddelen tussen de biologische behoeften van de id en de sociale normen van de super-ego.1932Bartlett
In het boek Remembering: A Study in Experimental and Social Psychology schrijft de Britse psycholoog Frederick Bartlett over de werking van het geheugen. Barlett spreekt ook van een soort van "modus" als een samenhangend geheel van reacties die een actief opererende eenheid vormen. Van een dergelijke modus moet veronderstelt worden dat die werkzaam is, telkens wanneer er specifiek gedrag waarneembaar is. Modi komen uit het verleden, maar ook in het heden dragen we ze van moment tot moment compleet met ons mee.1951Federn
In het na zijn dood gepubliceerde boek Ego Psychology and the Psychoses introduceert de Oostenrijks-Amerikaanse psychiater Paul Federn de concepten "ego-gevoelens", "ego-grenzen" en "ego-toestanden". Federn was een leerling van Freud en behandelde patiënten met schizofrenie, bij wie volgens hem de meer ontwikkelde ego-toestanden (die nodig zijn voor normaal functioneren) worden overheerst door de minder ontwikkelde ego-toestanden.1951Perls e.a.
In het boek Gestalt therapy introduceert de Duits-Amerikaanse psychiater Frits Perls het concept van de "vreemde, onderdrukkende zelf" (alien self) en de "vervreemde, onderdrukte zelf" (alienated self). Perls stelt dat persoonlijkheidsproblematiek ontstaat wanneer het kind een strijd heeft te voeren die het kan winnen, zich overgeeft aan een macht buiten zichzelf en zich voortaan identificeert met de overwinnaar (alien self), die daarmee een permanente bezettingsmacht in de persoonlijkheid vormt en het bewind overneemt. Hierdoor wordt het innerlijke kind (id) permanent blootgesteld aan de agressie van de bezetter en wordt de mishandeling, verlating of misbruik die de persoon oorspronkelijk van buitenaf moest ondergaan voortaan aan zichzelf beleefd.1952Mahler
In On Child Psychosis and Schizophrenia: Autistic and Symbiotic Infantile Psychoses stelt de Hongaars-Amerikaanse psychiater Margaret Mahler dat autisme gekenmerkt wordt door een een gebrek aan differentiatie tussen de id, de ego en de superego, waardoor het kind angstig wordt en zich terugtrekt in zichzelf.1976Kernberg
In he boek Object Relations Theory and Clinical Psychoanalysis bespreekt de Amerikaanse psychiater Otto Kernberg de toepassing van Transference-focused Theraphy bij patiënten met borderline. Volgens Kernberg maken borderline patiënten gebruik van een specifiek verdedigingsmechanisme die bestaat uit de "afwisselende activatie van tegengestelde ego-toestanden", die hij definieert als complexe, rigide, terugkerende, tijdelijke en gecompartimentaliseerde psychische manifestaties die bestaan uit gevoelens, gedachten en gedragingen. Ego-toestanden worden geactiveerd in de relatie tussen de therapeut en de patiënt, waarbij de patiënt emoties en gedachten van vroeger herhaald en met grote intensiteit beleefd aan de persoon van de therapeut en problemen in de behandeling ontstaan wanneer de therapeut hetzelfde doet bij de cliënt. Dit is wat Freud overdracht en tegenoverdracht noemde.1979Watkins
In het artikel The Theory and Practice of Ego-state Therapy introduceren de Amerikaanse klinische psychologen John en Helen Watkins de Ego-toestand Therapie, een psychodynamische benadering gericht op het oplossen van conflicten tussen verschillende ego-toestanden. Zij definiëren een ego-toestand als "een georganiseerd systeem van gedrag en ervaring", die van andere ego-toestanden gescheiden wordt door "een minder of meer doordringbare barrière". In Ego-state Therapy worden gedissociëerde ego-toestanden geactiveerd om zo de communicatie tussen deze ego-toestanden te verbeteren en een grotere innerlijke harmonie en een meer geïntegreerde persoonlijkheid te bereiken.1997Schwartz
In het boek Internal Family Systems Therapy stelt de Amerikaanse systeemtherapeut Richard Schwartz dat het het werken met de verschillende 'kanten' van de individueel patiënt vergelijkbaar is met het werken met de verschillende leden van een gezin. In het boek The Plural Self: Multiplicity in Everyday Life worden deze kanten van de zelf de "family of selves" genoemd.2003Young
In de behandeling van borderline patiënten merkt de Amerikaanse klinisch psycholoog Jeffrey Young hetzelfde op wat Berne ook opmerkte, namelijk dat de gemoedstoestanden van zijn patiënten voortdurend heen en weer flippen. Daarom grijpt hij terug op het idee dat de persoonlijkheid uit meerdere aspecten bestaat en introduceert hij het concept schemamodus. Schemamodi zijn combinaties van attitudes, emoties en gedragingen die, wanneer ze geactiveerd worden, iemands persoon beheersen.
Samenstelling
Autistische toestand (autistic state) is een samengesteld concept dat bestaat uit de termen 'autistisch' en 'toestand'.
In de klassieke psychoanalytische betekenis van het woord verwijst de term 'autistisch' nar het gebruik van het afweermechanisme 'autisme', waarbij autisme gezien wordt als je terugtrekken uit het contact met je omgeving. De term 'toestand' verwijst daarbij naar een tijdelijke, omkeerbare manier van ervaren of gedragen.
De autistische toestand is dan een tijdelijke, omkeerbare manier van functioneren die toegepast wordt als afweer tegen bedreiging en bestaat uit een samenhangend geheel van reacties die zich gedragsmatig uiten in het verbreken of ernstig beperken van het contact met de omgeving.
In de huidige betekenis van het woord verwijst de term 'autistisch' naar hetgeen gerelateerd is aan mensen met autisme, waarbij autisme gezien wordt als een specifiek klinisch beeld. De term 'toestand' of 'modus' verwijst daarbij naar een samenhangend geheel van cognitief-emotionele reacties waarvan veronderstelt wordt dat ze actief zijn wanneer bepaald observeerbaar gedrag wordt vertoond.
In deze betekenis zijn er meerdere samenhangend gehelen van cognitief-emotionele en gedragsmatige reacties die actief kunnen zijn bij mensen met autisme. Zoals er meerdere autistische kenmerken (autistic traits) zijn, zo zijn er ook meerdere autistische toestanden (autistic states).
autistische
in relatie tot mensen met een autismediagnose
toestand
een samenhangend geheel van reacties die actief zijn telkens wanneer er specifiek gedrag waarneembaar is
autistische toestand
een samenhangend geheel van reacties die ervaren of vertoond worden door mensen met autisme
Kritiek
1Tegenstelling tussen kenmerken en toestanden wordt overdreven
Naast tegenstellingen tussen kenmerken en toestanden zijn er ook belangrijke overeenkomsten: (1) Beide bieden een fundament voor wetenschappelijke theorieën van de persoonlijkheid. (2) Beide zijn terugkerende psychische complexen die zich manifesteren in de vorm van gevoelens, gedachten en gedragingen. (3) Beiden worden geactiveerd in reactie op de omgeving. (4) Beide worden gevormd door een combinatie van genetische factoren en individuele ervaringen. (5) Beide zijn hiërarchisch georganiseerd. (6) Beide zijn universeel.
Betekenis voor autismevriendelijkheid
In autismevriendelijk Nederland is niet alleen aandacht voor min of meer stabiele "autistische kenmerken" als verklaring voor de stabiliteit in het gedrag van mensen met autisme door de tijd heen en over verschillende situaties. Er is ook aandacht voor "autistische toestanden" als verklaring voor de verandering in het gedrag van mensen met autisme binnen dezelfde situatie, zoals het verlies van oogcontact of het opeens geen antwoord meer weten op een vraag, terwijl er een moment geleden nog 'niets aan de hand' leek te zijn.