Autistische persoonlijkheid
Een van de alternatieven voor de term 'autistische stoornis', die volgens velen teveel de suggestie van een geestelijke ziekte wekt.
Belang
De term 'autistische persoonlijkheid' is een van de alternatieven voor de term 'autistische stoornis', die volgens velen teveel de suggestie van een geestelijke ziekte wekt.
1944
introductie van term door Hans Asperger
1950
operationalisering door Block & Block
2013
Bogdashina
Autismewoordenboek
1De autistische persoonlijkheid als autistisch persoon
De term "persoonlijkheid" kan synoniem zijn voor "persoon". In de zin De term autistische savant verwijst naar een autistische persoonlijkheid, die tevens beschikt over een ongewone vaardigheid kan "persoonlijkheid" vervangen worden door "persoon".
2De autistische persoonlijkheid als variatie binnen het normale gedrag
De term autistische persoonlijkheid kan verwijzen naar een variantie binnen het normale gedrag. Persoonlijkheid staat dan voor "een geheel van onderscheidende en stabiele patronen van denken, voelen en gedragen". De autistische persoonlijkheid is dan de combinatie van stabiele patronen van denken, voelen en gedragen die het autistische type onderscheiden van andere typen binnen het normale gedrag. Hiervoor wordt ook wel de term "Broader Autistic Phenotype" gebruikt, al verwijst deze term vaak meer naar kenmerken zoals taalvermogen, oogcontact en gedeelde aandacht, kenmerken die over het algemeen niet onder persoonlijkheid worden geschaard.
3De autistische persoonlijkheid als milde vorm van autistische pathalogie
De term "autistische persoonlijkheid" kan synoniem zijn voor "Asperger syndroom". Verschillende auteurs op het gebied van autisme, waaronder Uta Frith en Tony Attewood, menen dat de door Hans Asperger gebruikte term "autistische psychopathie" het beste vertaald kan worden als "autistische persoonlijkheidsstoornis". De term "autistische persoonlijkheidsstoornis" verwijst daarbij naar een milde variantie binnen het gestoorde gedrag, in tegenstelling tot de term "autistische stoornis" als verwijzing naar de zware variant. Op dezelfde manier wordt gesproken van een "schizoïde persoonlijkheidsstoornis" als milde variant van "schizofrenie".
4De autistische persoonlijkheid als gezonde variatie buiten het normale gedrag
De autistische activist Jim Sinclair spreekt van de autistische persoonlijkheid als variatie buiten het normale gedrag, zonder dit gedrag vervolgens te pathalogiseren. "Autistische mensen zijn erg verschillend van niet-autistische mensen, en deze verschillen lopen diep tot in de kern van persoonlijkheid en bewustzijn. En daar is niets mis mee." Sinclair benadrukt dus de andersheid van autisten: hun gedrag en beleving is niet normaal. Maar tegelijkertijd ontkent hij dat er sprake is van een stoornis: het is onze natuur, autisten horen zo te zijn.
De term autistische savant verwijst naar een autistische persoonlijkheid, die tevens beschikt over een ongewone vaardigheid.
Wellicht is het correcter om te spreken van een 'autistische persoonlijkheid', dan van een autistische stoornis.
Feit is gewoon dat hij ontzettend veranderd is, van een outgoing person naar een soort autistische persoonlijkheid.
Zoals we onderscheid maken tussen schizofrenie en een schizoïde persoonlijkheid kunnen we ook spreken van autisme en een autistische persoonlijkheid.
Synoniemen
- autistische karakterstructuur
- autistische temperament
- breder autistisch fenotype
- overbeheerste persoonlijkheid
Tegenovergestelden
- autistische stoornis
- charismatische, narcistische etc. persoonlijkheid
- stoornis van overbeheersing
In andere talen
- Autistischen Persönlichkeit
- Broader Autistic Phenotype
- overcontrolled personality
Ontwikkeling
1944Asperger
De Oostenrijkse kinderarts Hans Asperger spreekt voor het eerst van de "autistische persoonlijkheid". Hij ziet hij autistisch denken en autistisch gedrag als variaties die zich bevinden aan het "extreme" einde van een continuüm met normaal gedrag.1950Block & Block
De Amerikaanse ontwikkelingspsychologen Jack en Jeanne Block introduceren het onderscheid tussen overcontrole en ondercontrole als dimensie van persoonlijkheid, waarbij de overgecontroleerde persoonlijkheid gekenmerkt wordt door (1) hoog vermogen tot uitstel van bevrediging van hun behoeften omwille van langetermijn doelen, (2) lage mate van afleidbaarheid door de omgeving, (3) laag vermogen tot diffusie van spanningen, (4) lage mate van expressie van emoties en indirecte expressie van gevoelens, gedachten en behoeften, (5) lage mate van fluctuaties in emoties, (6) hoge mate van detailgerichte informatieverwerking, (7) beperkt aantal, relatief onveranderlijke interesses en (8) lage tolerantie voor onverwachte dingen of onduidelijke situaties, hoge behoefte aan voorspelbaarheid. Er is pas sprake van een stoornis van overcontrole wanneer overgecontroleerd gedrag inflexibel wordt toepast, zonder zich aan te kunnen passen aan een omgeving die wel veranderd.1992Sinclair
De Amerikaanse autisme-activist Jim Sinclair schrijft in de eerste nieuwsbrief van Autism Network International (ANI) het artikel What Does Being Different Mean?. Hierin stelt Sinclair dat autisme onderdeel is van de persoonlijkheid van de autist en er niet van gescheiden kan worden. Het hebben van een autistische persoonlijkheid betekent anders zijn dan andere mensen, maar daar is niets zieks of gestoords aan en dat hoeft niet genezen te worden.2006Gepner
In een artikel over Temporo-Spatial Processing Disorders in Autism vraagt de Franse psychiater Bruno Gepner zich af: Bestaat er een 'autistische persoonlijkheid'? Bestaan er autistische persoonlijkheidskenmerken? Bestaat er binnen het autistisch continuüm, tegenover de meest ernstige vorm van autisme, een mildere autistische conditie die we een 'autistische persoonlijkheidsstoornis zouden kunnen noemen? Gepner's antwoord is positief. Hij beschrijft het als bestaand uit sociale isolatie, onafhankelijkheid van anderen, intense interesses en nadenkendheid.2013 Bogdashina
In het boek Autism and Spirituality stelt de Russische taalkundige Olga Bogdashina dat er zoiets is als een "autistische persoonlijkheid", die wordt gekenmerkt door eerlijkheid, doorzettingsvermogen en non-conformisme. Niet alle autistische individuen ontwikkelen deze persoonlijkheidskenmerken, en er zijn ook niet- autisten die ze wel hebben, maar toch hebben veel autistische mensen "een ander basis" voor de ontwikkeling van hun persoonlijkheid dan niet-autisten.2016Goddard
In het boek Anders denken: de valkuilen en verborgen talenten van autisme stelt de Nederlandse neuropsycholoog Marcia Goddard dat het "wellicht correcter is" om te spreken van 'een autistische persoonlijkheid', dan van een autistische stoornis. Autisme is zoiets als introversie, wat meer moeite hebben met sociale situaties. Het is iets waarvan we zeggen, 'Zo is hij/zij gewoon'. 'Iedereen is toch anders'. Met andere woorden, het is een variatie binnen het normale gedrag, geen stoornis.
Samenstelling
De term autistische persoonlijkheid is een mix van de concepten persoonlijkheid en autisme.
Autistisch verwijst hier naar hetgeen kenmerkend is voor autisme, net zoals narcistisch kenmerkend is voor narcisme en neurotisch voor neuroticisme.
Persoonlijkheid verwijst hier naar een relatief stabiele manier van denken, voelen en gedragen die de ene persoon onderscheid van de andere.
Autistische persoonlijkheid is dus de relatief stabiele manier van denken, voelen en gedragen die de autistische persoon onderscheid van de narcistische, neurotische etc.
Dit type persoonlijkheid kan ook een overbeheerste persoonlijkheid worden genoemd.
autistische
kenmerkend voor autisten
persoonlijkheid
onderscheidende manier van denken, voelen en gedragen
autistische persoonlijkheid
manier van denken, voelen en gedragen die kenmerkend is voor autisten
Kritiek
1Erkenning van beperkende autistische persoonlijkheidstrekken blijft nodig
Hier geldt hetzelfde argument als het argument tegen het concept neurodiversiteit: wanneer autistische persoonlijkheidstrekken alleen maar als een variantie van normaal gedrag worden gezien en niet meer als een stoornis of beperking, dan is dat fijn voor autisten die volledig zelfstandig kunnen functioneren, maar niet voor autisten die wel psychiatrische behandeling en praktische steun nodig hebben en het recht daarop niet willen verliezen.
Betekenis voor autismevriendelijkheid
In autismevriendelijk Nederland is het niet ongewoon om jezelf als overbeheerst te typeren zonder dat je klinische behandeling nodig hebt. Dergelijke mensen kunnen ook verwijzen naar zichzelf als autistisch en zichzelf zien als vallend binnen het autistisch spectrum. Of je autistisch bent hangt namelijk af van je persoonlijkheid, niet van de vraag of je nu wel of geen klinische behandeling of begeleiding nodig hebt. In het laatste geval heb je dan dus geen autistische stoornis, maar wel een autistische persoonlijkheid.