Autistische passie
Autistische passie is een alternatieve term voor wat in de pscyhiatrie de "bijzondere interesses" van autisten wordt genoemd. De term heeft een meer positievere lading, maar wijst ook op problematische aspecten, zoals de mogelijk schadelijke intensiteit ervan.
Belang
Autistische passie is een alternatieve term voor wat in de pscyhiatrie de "bijzondere interesses" van autisten wordt genoemd. De term heeft voor de meeste mensen een positievere lading, maar wijst ook op een aantal problematische aspecten die anders verborgen blijven, zoals de mogelijk schadelijke intensiteit ervan.
1943
introductie van de term 'bijzondere interesse'
1980
eerste DSM verwijzing naar bijzondere interesses
2000
introductie van term autistische passie
Autismewoordenboek
1Autistische passie als absorberend
Autistische passie is geabsorbeerd met het object van passie. Als je er mee bezig bent vergeet je de wereld om je heen. Het is jezelf volledig inzetten of overgeven. De autist houdt niets achter, stelt geen grens tussen zichzelf en het object. De autist dompelt zich onder in het object. Grenzen vervagen. Autistische passie geeft volledige aandacht. Leo Kanner spreekt van 'preoccupatie' en 'volledig geabsorbeerd' zijn, de DSM-5 van 'interesses die abnormaal zijn in intensiteit'.
2Autistische passie als intrinsiek
Autistische passie komt van binnen uit. Het heeft geen interesse voor belangen buiten de interesse zelf. Het komt voort uit de persoon zelf, niet uit een verlangen naar erkenning, financiële voordelen of andere externe motivaties. Het diagnostisch handboek DSM-5 geeft geen aandacht aan dit 'gebrek aan pragmatiek'. Hans Asperger merkt wel op hoe de interesses van autisten vaak weinig op 'praktisch nut' gericht is, maar 'spontaan' opkomt uit de autist zelf.
3Autistische passie als schadelijk
Passie betekent lijden. De negatieve kant van autistische passie is dat het verslavend kan werken: hoe meer je het doet, hoe meer je er van wil. Hoe langer autisten in hun 'zone' blijven, hoe moeilijker het wordt om deze te verlaten. Zo vergeten ze te eten, het licht aan te doen, te slapen. Vanwege hun sociale isolatie ontbreekt het autistische volwassenen vaak aan de externe structuur, die nodig is om hen te onderbreken. De DSM-5 spreekt wel van een 'abnormale', maar niet van een 'schadelijke' intensiteit.
4Autistische passie als exclusief
Autistische passie heeft maar één interesse. Het heeft de aandacht gefixeerd op maar een ding. De volledige focus van autistische passie laat zich niet afleiden door andere dingen, maar concentreert zich alleen op het object van passie. Asperger noemt dit een 'exclusieve focus op enkele, geïsoleerde interesses', de DSM-5 een 'beperkte, gefixeerde, excessief omlijnde interesse'.
5Autistische passie als opwindend
Autistische passie is opwinding. Het object van passie is een bron van sterke opwinding. Autistische passie is vol van begeerte naar het object van passie. Deze begeerte komt voort uit de eerdere ervaring, die gemist en opnieuw gezocht wordt. Betrokken zijn bij het object van passie geeft positieve opwinding (plezier, genot). Niet betrokken kunnen zijn geeft negatieve opwinding (angst, pijn). Autisten richten zich niet alleen op details omdat ze het geheel niet zien of hier geen betekenis aan kunnen ontlenen, maar ook omdat de details interessanter en meer betekenis vol voor hen zijn dan voor niet -autisten. Kanner en de DSM-5 noemen dit een 'sterke hechting' aan het object van interesse.
6Autistische passie als obsessief
Autistische passie is niet te stoppen. Het is vastbesloten, resistent tegen elke poging om de autist er van af te leiden. De autist houdt zich voortdurend en onophoudelijk bezig met het object van passie. De autist kan het niet loslaten, betrekt zich er het heel lang en heel vaak op. Autistische passie is doorgaan, ondanks factoren die anderen zouden doen stoppen. Een ander is al tien keer afgehaakt, maar de autist houdt vol en geeft niet op. Kanner spreekt van een 'obsessief verlangen' en van 'er niet van afgebracht kunnen worden', de DSM-5 noemt dit een 'preserverende' interesse.
De exclusieve focus van een autistische passie laat geen ruimte voor overweging van belangen buiten de passie zelf, zoals erkenning van anderen of financieel gewin.
Ik ben het 'autistische passie' gaan noemen in plaats van 'speciale interesse'.
Gijs heeft een bijna autistische passie voor videogames.
Kijken hoe een nectarine groeit is een wonder dat nooit ophoudt mij te verbazen. Het is moeilijk om mijn ogen er vanaf te houden, zelfs na een half uur. Ik kon dan ook nooit de apathie van mijn leeftijdsgenoten voor de rijkdom van dergelijke 'vondsten' begrijpen.
Synoniemen
- special interest
- fiep
- autistic obsession
- autistic preoccupation
Tegenovergestelden
- almost autistic passion
- nearly autistic passion
- autistische afkeer
- neurotypische passie
In andere talen
- autistic passion
- pasión autista
- Sonderinteresse
Ontwikkeling
1943Kanner
Leo Kanner merkt bij autistische kinderen een 'beperking in de variatie van hun spontane activiteit' op en een 'speciale interesse die hun activiteit voor die dag volledig domineert'. Hun gedrag wordt beheerst door een 'obsessief verlangen' naar en 'preoccupatie' met hun object van passie. Ze 'concentreren zich op een ding' en kunnen zichzelf er 'uren lang' mee vermaken. Ze zijn 'volledig geabsorbeerd' in wat ze ook doen.1944Asperger
Hans Asperger merkt op hoe de interesses van autisten vaak is 'gekanalliseerd in nogal abstracte onderwerpen van weinig praktisch nut'. De 'overstoorbaarheid', het 'doorzettingsvermogen' en de 'exclusieve focus' op enkele, geïsoleerde 'bijzondere interesses', die zichtbaar worden in de "spontane" activiteit van de autist, kunnen zich in het beroepsleven echter ook van maatschappelijke waarde tonen en autisten tot bijzondere prestaties in hun vakgebied brengen.1980DSM-3
In de derde editie van het diagnostisch handboek DSM wordt voor het eerst in de DSM verwezen naar de 'opvallende interesse in of hechting aan' objecten van passie van autisten.2000sAutisten
Autisten beginnen te verwijzen naar 'autische passsie' in plaats van 'speciale interesse'.2013DSM-5
De DSM-5 verwijst naar 'zeer beperkte, gefixeerde interesses en activiteiten die abnormaal zijn in intensiteit of focus (bijv. sterke hechting aan of preoccupatie met ongebruikelijke objecten, excessief omleinde of preserverende interesse)'.
Samenstelling
Het concept 'autistische passie' is samengesteld uit 'autistisch' en 'passie'.
'Autistisch' kan hier eenvoudigweg 'van een autist' betekenen. Maar het kan ook een kenmerk van de passie zijn: de passie van iemand die al dan niet een autist is. Wat een passie 'autistisch' maakt is de intensiteit ervan.
'Passie' verwijst naar een intrinsieke motivatie, gefixeerde aandacht en sterke opwinding die leidt tot niet te stoppen en soms schadelijke activiteit.
Autistische passie is dus de sterke betrokkenheid die zichtbaar wordt in autisten en samenhangt met hun neurologische conditie. Het is een interesse of activiteit die minder kijkt naar externe belangen en minder goed te stoppen en daardoor soms schadelijker is dan een neurotypische interesse of activiteit.
Ook neurotypische mensen kunnen hier soms trekken van hebben. Dit is dan een 'bijna autistische passie'.
autistische
van een autist, als bij een autist
passie
intense betrokkenheid op een opwindend object
autistische passie
de intense betrokkenheid van autisten bij hun object van moeilijk te stoppen aandacht
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt de term 'autistische passie' gebruikt als geuzennaam voor de interesses van autisten die andere mensen misschien wat apart of bijzonder vinden. Met discussies over de term is ook aandacht voor autistische passies die misschien niet zo bijzonder, maar wel specifiek autistisch zijn in hun intensiteit. Er is begrip voor mogelijke schadelijke effecten ervan en betrokkenen zetten zich in om deze schade te minimaliseren. Ook is er aandacht voor de positieve kant ervan. Onze passies zijn wat ons unieke mensen maakt en in het hebben van passies zijn autisten niet anders dan niet-autisten.