Autistische intimiteit

Intimiteit is bekend maken wie je bent en een reactie van de ander krijgen. Het komt op in de interactie tussen de zelf en de ander door onthulling van innerlijke toestanden (gedachten, gevoelens, verlangens, behoeften) en een reactie op deze onthulling door de ander. Autisten hebben vaak te maken met negatieve reacties van de ander (afwijzing, onbegrip), waardoor ze de aanvaardbaarheid van zichzelf in twijfel trekken. Een essentieel element van positieve autistische intimiteit is daarom de ervaring van de mogelijkheid om jezelf te onthullen, zonder angst voor afwijzing, de mogelijkheid om je hechtingsbehoeften (behoeften aan steun, begrip, waardering, erbij horen, etc.) te uiten met de zekerheid dat deze erkend zullen worden.

Intimiteit is authenticiteit. Wat je van jezelf laten zien bij de ander komt overeen met wie je echt bent. De gemaskerde zelf is een zelf die aspecten van de eigen identiteit en ervaring verhult. Wanneer de zelf en het beeld van de zelf dat men naar buiten toe projecteert niet overeenkomen, vormt dit een barriere in de intimiteit. Veel autisten hebben geleerd zich voortdurend aan te passen aan neurotypische eisen, waardoor ze het contact met hun "ware zelf" verloren zijn. Een essentieel element van autistische intimiteit is daarom het contrast dat autistische intimiteit vormt met de aanpassing en inschikking van de zelf in een meer afstandelijke relationaliteit. Autistische intimiteit is vrij zijn van de neiging of noodzaak tot autistische afstandelijkheid, waarin de autistisch zelf beheerst en aangepast wordt aan de verwachtingen van de ander. In autistische intimiteit erkennen en activeren beide partijen hun "ware zelf".

Intimiteit is exclusiviteit. Je weet dingen over de ander die niemand anders weet. Je hebt exclusief toegang tot kwetsbare informatie waar de ander zich mischien voor schaamt. Ook heb je soms min of meer exclusief toegang tot de meest dichte lichamelijke nabijheid van de ander. Je ziet de ander min of meer naakt. In het geval van een monogame seksuele relatie heb je exclusief toegang tot aanraking van inteme delen van de ander en is er sprake van exclusieve toegang tot penetratie van het lichaam van de ander.

Intimiteit is niet perse alles met elkaar delen, maar vooral het delen van belangrijke momenten en belangrijke informatie over jezelf en over de ander. Omdat autisten soms een andere opvatting hebben van wat wel en niet belangrijk is kan verstoring van de intimiteit ontstaan. De een kan iets onthullen wat als heel belangrijk wordt ervaren, terwijl de ander dat niet zo ziet.

Intimiteit is het delen van dezelfde interesse, hetzelfde gevoel, dezelfde ervaring, dezelfde reactie. Het is het gevoel dat je hetzelfde bent als de ander. Autisten ervaren echter vaak verschil in plaats van overeenkomst. Ze hebben moeite om anderen te vinden met dezelfde interesses. Ze ervaren dingen vaak anders en reageren vaak anders dan neurotypische mensen. Daarom is het wel ervaren van overeenkomst én het ontvangen van erkenning en acceptatie van verschillen essentieel voor autistische intimiteit. Ook is het noodzakkelijk dat beide partijen zich voortdurend aanpassen aan de verschillen van de ander. Bij relationaliteit tussen autisten onderling is juist hun autisme een sterk punt van overeenkomst.

Intimiteit is ontdekking. Om jezelf te leren kennen heb je een ander nodig en om de ander te kennen, moet de ander ontdekt worden. Niemand heeft volledig toegang tot de innerlijke toestanden (herinneringen, ambities, gevoelens, intenties, etc.) van de ander. Toch moet je betekenis geven aan wat je opmerkt bij anderen. In autistische intimiteit vinden beide partijen het gedrag van de ander vaak frusterend en moeilijk te begrijpen. De woorden en daden van autisten vragen om een andere interpretatiekader dan het kader dat gebruikt wordt voor het interpreteren van neurotypischen. Veel autisten ontdekken hun autisme voor het eerst in een vaste relatie met een ander.

In de intimiteit worden elementen van de ander opgenomen in de zelf. In de onthulling van wie je echt bent, zonder masker, maak je jezelf kwetsbaar voor de reactie van de ander. Of deze reactie nu positief of negatief is, in beide gevallen wordt de manier waarop de ander reageert gezien als een gezaghebbende beoordeling van jezelf. Je identificeert je met de zelf zoals die gezien wordt door de ander. Ziet de ander je als "vreemd" en "irritant", dan ga je jezelf ook zo zien. Ziet de ander je als "leuk" en "lief", dan ga je jezelf ook zo zien. Vaak hebben autisten de kritische stem van de ander opgenomen in hun persoonlijkheid, waadoor ze zich eenzaam, minderwaardig en buitengesloten voelen. Ervaringen van positieve intimiteit kunnen hier een omslag in brengen, zodat autisten zich weer gaan zien als iemand die ook belangrijk is en er ook bij hoort.