Stereotype: Autisten zijn niet geschikt als partner

De Belgische journalist Veerle Beel schrijft het boek Dag vreemde man: over partners met autisme. Lezers beschrijven het boek als herkenbaar, maar ook als eenzijdig negatief. "Als je echter wil proberen om wat van je huwelijk met een autist te maken, dan is dit boek geen aanrader. Ben halverwege afgehaakt, want de verhalen zijn eigenlijk alleen maar negatief." / "Vind de verhalen die naar voren komen wel erg negatief. Laat je dus niet om de tuin leiden. Er zijn ook relaties die gewoon goed gaan."

In een studie naar sociale relaties concluderen Amerikaanse psychologen dat studenten met veel autistische kenmerken (rigiditeit, moeite met verandering, aandacht voor detail) even vaak een relatie hebben als studenten met minder van deze kenmerken. Wel hebben ze gemiddeld langere partnerrelaties.

Belgische klinische psychologen verrichten een studie onder 21 stellen waarvan (1) de man een autismediagnose heeft, (2) het stel minimaal een jaar samenwoont en (3) het stel tenniste 1 kind onder de 18 jaar thuis heeft wonen. Zij concluderen dat een hoger niveau van autistische kenmerken van de man (Autism-spectrum Quotient) samenhangt met een lager niveau van relatietevredenheid bij de vrouw. Onder beide partners hangt de mate van relatietevredenheid samen met de mate van waargenomen en ontvangen steun van de partner.

De film Adam vertelt het verhaal van de 29-jarige Adam, die een relatie aangaat met Beth. De relatie houdt uiterlijk geen stand. Adam noemt expliciet dat hij "Asperger Syndroom" heeft, maar de narcistische trekken van Beth worden niet expliciet benoemd. Zo wordt de suggestie gewekt dat Asperger het probleem is en lijkt de boodschap van de film volgens één van de kijker te zijn, "Ga geen relatie aan met een Aspie. Hoe hard je ook probeert, hoe geweldig je ook bent, hoe goed het ook lijkt te gaan, ze zijn gewoon niet in staat om lief te hebben."

In een studie naar relaties en aantrekking tussen mensen met autisme concludeert de Australische klinisch psycholoog Belinda Goldsworthy dat er maar weinig verschillen zijn tussen autistische en neurotypische volwassenen wat betreft de factoren waardoor ze zich aangetrokken voelde tot hun partner. Beide groepen hebben dezelfde mate van seksuele en emotionele motieven ("ik wil me verbonden voelen met de persoon"). Wel kiezen neurotypische vrouwen en autistische mannen hun partner vaker uit te omdat die zelfvoorzienend is. Autistische mannen vinden liefde ("ik wil dat de persoon van me houdt", "ik wil mijn liefde voor de persoon uiten") belangrijker dan neurotypische mannen, terwijl autistische vrouwen liefde juist minder belangrijk vinden dan neurotypische vrouwen. Autistische en neurotypische vrouwen hechten evenveel waarde aan de betrouwbaarheid van hun partner, maar voor autistische mannen is betrouwbaarheid een belangrijkere factor dan voor neurotypische mannen.

In een vervolgstudie naar Trade-offs in Relationships Involving Adults with Autisme concludeert Goldsworthy dat stellen waarvan één van de partners autistisch is elkaar veel minder vaak via een vriend of bekende ontmoeten, iets vaker via internet, vrijwel nooit in een bar en veel vaker via een familielid. Ook vindt zij dat autistisch-neurotypische stellen een grotere bereidheid tonen dan neurotypisch-neurotypische stellen om in te leveren op de sociale vaardigheid en emotionele nabijheid van hun partner, ten bate van fysiek aantrekkelijkheid, salaris, praktische steun, avontuur of eigenwaarde. Dit is echter meer zo bij sociale vaardigheden dan bij emotionele nabijheid. In een studie naar Mate Value in Relationships Involving Adults with Autisme concludeert zij dat volwassenen met autisme zichzelf lager beoordelen als potentiële partner in vergelijking met neurotypische volwassenen, zowel wat wat betreft hun positieve eigenschappen als wat betreft hun potentie voor een korte seksuele ontmoeting of een langdurige relatie.

Op basis van een onderzoek onder 77 mannelijke en 75 vrouwelijke eerstejaars psychologiestudenten concludeert de Amerikaanse psycholoog Mercedes Vaughn dat er slechts beperkt bewijs is voor de hypothese dat jongvolwassenen lagere verwachtingen hebben voor hun relatie wanneer ze geloven dat zij en hun partner hoog scoren op autistische kenmerken (Autism-spectrum Quotient). De door de studenten zelf beoordeelde mate van aandacht voor detail en communicatievaardigheid heeft geen relatie met hun verwachtingen voor hun relatie. Studenten die zichzelf beoordelen als slecht in sociale vaardigheid hebben wel lagere verwachtingen voor emotionele intimiteit in hun relatie, maar dat hoeft geen probleem te zijn wanneer ze goed gematched zijn (d.w.v. met een partner die dat ook lagere verwachtingen voor emotionele intimiteit heeft).

In een studie naar de relatie tussen autistische kenmerken en relatietevredenheid onder 195 stellen zonder autismediagnose concluderen Nederlandse psychologen dat er onder vrouwen geen verband bestaat tussen de mate waarin zij autistische kenmerken (Autism-spectrum Quotient) rapporteren en de mate waarin zij aangeven tevreden te zijn met hun relatie, hoewel onder mannen een hogere mate van autistische kenmerken wel samenhangt met een lagere relatietevredenheid. De onderzoekers vinden geen steun voor de hypothese dat autistische kenmerken onder de ene partner van invloed zijn op de mate waarin de andere partner tevreden is met de relatie.

In een studie naar hechtingsstijlen en relatietevredenheid onder 157 volwassenen vergelijken Australische psychologen groepen waarbij (1) alleen een van de partners een autismediagnose heeft, (2) alleen een kind een autismediagnose heeft, (3) zowel een kind als een van beide partners een autismediagnose heeft en (4) geen van de gezinsleden een autismediagnose heeft. Zij concluderen dat zowel de onveilige hechting als het autisme van de partner geen invloed heeft op de relatietevredenheid of de tevredenheid als ouder. Alleen het autisme van het kind heeft een invloed op de tevredenheid als ouder.

In een review van de literatuur concluderen Australische onderzoekers dat er onvoldoende betrouwbaar bewijs is om duidelijke conclusies te trekken over het effect van autisme op het psychosociale welzijn van vrouwen met een autistische partner.

In een speed-date studie concludeert de Amerikaanse psycholoog Siena Whitham dat de ernst van het autisme geen verband houdt met de beoordeling van de partner als aantrekkelijkheid voor autistische mannen of vrouwen. De meeste bevindingen zijn in lijn met die van regulier dating-studies. Wel zijn de dating-partners waartoe intelligentie waarderende deelnemers aangeven zich aangetrokken te voelen ook daadwerkelijk intelligenter, terwijl er in reguliere studies meestal geen verband wordt gevonden tussen opgegeven selectiecriteria en daadwerkelijke partnerkeuzes. Uit de observaties blijkt dat de deelnemers gemakkelijk een wederkerig gesprek voeren tijdens de aangewezen tijd, waarin beide partners beurten afwisselen om over zichzelf te vertellen en over de ander te leren.

In een kwalitatieve studie naar dating en autisme geven volwassenen met autisme aan dat hun date-ervaringen meestal ontstaan doordat ze gevraagd zijn, dat ze bereid zijn om met min of meer iedereen af te spreken die interesse in hen toont en dat zo blij zijn wanneer iemand interesse in hen toont dat ze automatisch toestemmen met een date. In het daten doen ze het rustig, zowel wat betreft het elkaar leren kennen als wat betreft de fysieke intimiteit en seksualiteit. Wel geven ze bij een eenmaal gevormde relatie al snel aan serieus verder te willen met de ander en van de ander te houden.

In een studie naar relatietevredenheid en autisme vindt de Amerikaanse psycholoog Kim Bolling op basis van vragenlijsten onder 52 neurotypische en 72 autistische volwassen dat er geen statisch significant verschil is op 5 van de 10 subscores voor relatieproblemen, waaronder agressie, onenigheid over financiën, scheve rolverdeling en ontevredenheid met kinderen. Voor gebrek aan affectieve communicatie, conflicten over de opvoeding, problemen in de communicatie, ontevredenheid over tijd met elkaar en ontevredenheid over de seksualiteit vindt ze wel statistisch significante (hoewel nog steeds kleine) verschillen.

In een onderzoek naar de relatietevredenheid van hoogfunctionerende autistische volwassenen concluderen Duitse onderzoekers op basis van 229 zelfrapportages dat autisten wiens partner ook autistisch is tevredener zijn met hun relatie dan autisten met een neurotypische partner. Geen van de deelnemers die eerder een partner had met wie de relatie verbroken is had toentertijd een autistische partner. Autisten met een niet-autistische partners zijn gemiddeld genomen tevreden met hun relatie. Van de autisten die single zijn geeft meer dan de helft (61%) als reden voor hun single-status, "ik ben bang dat ik niet aan mijn partners verwachtingen kan voldoen".

In een studie naar de eerste indrukken die anderen zich van volwassenen met autisme vormen concludeert de Amerikaanse psycholoog Daniel Faso dat hoogfunctionerende autistische volwassenen als even betrouwbaar en intelligent worden beoordeeld als de controlegroep, maar als meer apart, minder aantrekkelijk, minder aardig en minder dominant. Dit gebeurt zowel op basis van audio-visuele informatie (video) als op basis van statische informatie (foto) of alleen visuele informatie (video zonder geluid), waaruit blijkt dat visuele informatie de belangrijkste factor is in de negatieve eerste indrukken. Op basis van een transcriptie is er geen verschil, wat er op duidt dat de inhoud van de communicatie niet substantieel verschilt in het effect op eerste indruksvorming. Neurotypische volwassenen vertonen het tegenovergestelde patroon: zij worden het meest negatief beoordeeld op basis van een transcriptie, waarbij de beoordeling verbetert bij het toevoegen van beeld en de meest positieve beoordeling wordt gegeven op basis van de video. De eerste indrukken die men van autistische volwassenen heeft vertaald zich in een even grote bereidheid om naast hen te wonen of te zitten, maar in een lagere intentie om met de betreffende persoon te praten of iets samen te doen.

In een onderzoek naar de mening van mensen met autisme zelf vinden Amerikaanse onderzoekers dat 30% van de deelnemers een toelichting geeft op de vraag of ze zouden willen trouwen met een autist, waarbij 38% aangeeft zelf een relatie met iemand met autisme te hebben of te hebben gehad, terwijl 24% aangeeft de voorkeur te hebben voor een autistische partner. 20% geeft de voorkeur aan een niet-autistische partner en 13% geeft aan dat het van de persoon afhangt.

In een Duitse studie naar Asper Syndroom en partnerrelaties blijkt dat zowel de (voornamelijk vrouwelijke) autisten als hun partner tevreden zijn met hun relatie, dat beide even tevreden zijn met de relatie en dat beide groepen op vrijwel alle maten voor relatietevredenheid en relatieproblemen geen verschil in gemiddelde scores vertonen. De minste problemen doen zich voor op het gebied van agressie, seksualiteit en de hoeveelheid tijd die de partners samen doorbrengen. De meeste serieuze problemen doen zich voor op het gebied van affectieve communicatie, praktische probleemoplossing en rolverdeling.