Stereotype: Autisten ervaren geen emoties en delen hun gevoelens niet

De Oostenrijks-Amerikaanse kinderpsychiater Leo Kanner concludeert dat autistische kinderen emotioneel niet op de persoon van de ander reageren, maar slechts op het object dat iemand hanteert. Wanneer een volwassenen een blok wegneemt of ergens op gaat staan wat het kind nodig heeft wordt het kind boos op de hand of de voet, maar niet perse als onderdeel van een persoon. Wanneer het autistische kind geprikt wordt, toont hij angst voor de naald, maar niet voor de persoon die hem geprikt heeft. Het is niet helemaal duidelijk hoe Kanner tot de conclusie komt dat het kind op de naald reageert en niet op de persoon.

De derde versie van het diagnostische handboek DSM beschrijft een van de kenmerken van autistische kinderen als een "klaarblijkelijk afwezigheid van emotionele reacties". Hierbij is het niet duidelijk of dit kenmerk verwijst naar een gebrek aan expressie van emoties richting anderen of naar een gebrek aan activiteit in de emotionele gebieden van de hersenen in reactie op anderen.

In een studie naar de emotionele expressiviteit van autistische kinderen concluderen de onderzoekers dat autistische kinderen bij het kijken van een video meer gezichtsexpressie vertonen dan de controlegroep. Zij verklaren dit verschil door de neiging van neurotypische kinderen om hun emoties te onderdrukken in de aanwezigheid van anderen. Neurotypische kinderen blijken namelijk wel beter in staat om de emoties in de video accuraat in woorden te beschrijven, waaruit blijkt dat zij de emoties wel degelijk ervaren hebben. Tevens concluderen zij dat neurotypische kinderen vaker plezierige dan onplezierige emoties ervaren, terwijl autistische kinderen deze beide even vaak ervaren. Dit wijst erop dat autistische kinderen zich vaker boos, verdriet of bang voelen dan neurotypische kinderen.

In het artikel The Psychological and Social Origins of Autobiographical Memory beschrijft de Amerikaanse ontwikkelingspsycholoog Katherine Nelson hoe kinderen leren om zich herinneringen van emotionele gebeurtenissen te vormen door de hulp van of de vertelling van hun ouders te gebruiken als basis voor hun eigen vertelling. Ervaringen die worden beschreven in verhalende vorm worden vaker onthouden. Voor emotionele ervaringen gebruiken kinderen dan ook vooral de verhalende vorm.

Britse onderzoekers vinden dat ongeveer 50 procent van autistische deelnemers in hun onderzoek moeite heeft met het het identificeren en beschrijven van de eigen emoties.

In een studie naar de emotionele ervaringen van hoogfunctionerende kinderen met autisme zijn kinderen met autisme minder geneigd om hun emotionele vertellingen te organiseren in verhalen met een causale verklaring ('ik voelde me beschaamd, omdat iedereen me uitlachte') en om een subjectieve evaluatie van de betekenis van de ervaring te geven ('en nu zijn we dus geen vrienden meer'). Autistische kinderen vertonen een sterkere neiging om sensorisch opvallende elementen van de ervaring te beschrijven, zoals kleuren, geuren of geluiden.

In een studie naar vriendschap in hoog-functionerende kinderen met autisme vertonen vriendschappen tussen een autistisch kind en een neurotypisch kind en vriendschappen tussen twee neurotypische kinderen geen verschil in de mate van het delen van ervaringen en emoties en de mate van positieve gevoelens.

In een studie naar alledaagse en bijzondere autobiografische herinneringen hangt het aantal verwijzingen naar emoties samen met de lengte van het verhaal en vertonen autistische en neurotypische volwassenen geen verschil in het aantal woorden en het aantal verwijzingen naar emoties en naar anderen dat ze in hun vertellingen gebruiken. Ook zijn hun herinneringen even sterk tijdspecifiek. Wel verwijzen autistische volwassenen vaker naar sensorische elementen.

In een kwalitatieve studie naar emotionele ervaringen van hoogfunctionerende autisten concluderen de onderzoekers dat negatieve emoties als woede, verdriet en angst een belangrijke rol spelen in het leven van mensen met autisme.

Amerikaanse onderzoekers vinden dat jongens met Asperger Syndroom tijdens een interview over vroege en recente herinneringen minder emoties en gedachten en meer fysieke sensaties beschrijven dan jongens uit de controlegroep.

Canadese onderzoekers vinden dat autistische kinderen zonder taalstoornis bij het voeren van een kort gesprekje evenveel mentale toestand-termen produceren als de controle groep. Dit houdt in dat ze even vaak woorden gebruiken die naar emoties, gedachten of sensaties verwijzen. Wel gebruiken ze minder verhalen met een temporale volgorde (eerst.. en toen...).