Systeembenadering
Mensen met autisme zijn geen losstaande individuen. Ze staan binnen een sociaal systeem waarin de delen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Belang
In de systeembenadering van autisme worden mensen met autisme niet als losstaande individuen beschouwd, maar als deel van een sociaal systeem waarbinnen de leden elkaar wederzijds beïnvloeden.
1967
communicatiebenadering
1968
algemene systeemtheorie
1974
structuurbenadering
Autismepaspoort
| Naam benadering | Systeembenadering |
| Grondlegger | Ludwig von Bertalanffy |
| Beroep | filosoof en theoretisch bioloog |
| Instelling | Society for General Systems Research |
| Nationaliteit | Amerika |
| Toepassing | Emotiegrichte relatietherapie |
Uitgangspunten
1
Een sociaal systeem is een samenhangend geheel van leden en relaties tussen die leden. Wanneer één of meerdere leden van een gezin, stel, therapeutische alliantie, groep, organisatie of samenleving autistisch is kan een dergelijk sociaal systeem worden opgevat als een 'systeem met autisme'.
2
Net als andere systemen kan het systeem met autisme onderverdeeld worden in meerdere subsystemen, die verschillende functies hebben. Zo is het productieve subsysteem gericht op waardetoevoeging, het reproductieve subsysteem op uitbreiding, het verzorgende subsysteem op welzijn en het therapeutische subsysteem op genezing.
3
Specifiek voor het systeem met autisme is het bestaan van een autistisch subsysteem. Dit systeem bestaat uit een of meerdere autistische leden. Daarnaast kan het ook niet-autistische leden bevatten, die bijdragen aan de zelfhandhavende functie van het autistische subsysteem. Wanneer er sprake is van bedreiging van het autistische subsysteem en verzet tegen deze bedreiging noemen we deze alliantie de 'autistische coalitie'.
4
Een eerste probleem dat zich vaak voordoet in systemen met autisme is overbetrokkenheid, een situatie waarin de grenzen tussen de leden van het autistische subsystemen zijn vervaagd of een rigide grens tussen het subsysteem en de buitenwereld wordt gehanteerd. Hiervan is bijvoorbeeld sprake wanneer een autistisch kind vrijwel uitsluitend met en via de moeder communiceert, wanneer een niet-autistische partner voortdurende op de autistische partner let of wanneer er nauwelijks sprake is van zelfstandigheid van autistische personen binnen een vereniging voor autisme. De beschermende functie wordt dan overdreven sterk uitgeoefend en kan een dominant karakter krijgen, waarbij teveel ongelijksoortige posities ontstaan, zoals verzorger en patiënt of bestuurder en begunstigde.
5
Een ander probleem dat zich vaak voordoet is de afwezigheid van allianties of coalities waarin de autistische persoon is opgenomen. De grenzen tussen de autistische persoon en andere leden van het subsystemen zijn dan zeer rigide. Hij praat dat nauwelijks met zijn therapeut, trekt zich terug uit de samenleving, vraagt niet om steun of wordt door de groep aan zijn lot over gelaten. De verzorgende functie kan dan nauwelijks uitgeoefend worden, wat voor beide kanten frustrerend kan zijn.
6
Een derde probleem ontstaat doordat de individuele leden van een systeem informatie op verschillende manieren selecteren, verwerken en herinneren. waardoor verschillende opvattingen van de werkelijkheid ontstaan. Dit geldt in het bijzonder voor autistische en niet-autistische leden. Problemen kunnen voortkomen uit of in stand gehouden worden door dergelijke verschillen in opvattingen, interpretaties of herinneringen.
7
Bij interventies in systemen met autisme is het belangrijk om te beseffen dat autisme in dergelijke gevallen een kenmerk van het systeem is, niet slechts van de betrokken autistische persoon of personen. Een systeem met autisme kan nooit helemaal begrepen worden door alleen de autistische leden van het systeem te bestuderen. Het gedrag van de niet-autistisch leden van het systeem heeft invloed op het functioneren van de autistische leden. Er is sprake van interactie en het is onjuist om de autistisch persoon als oorzaak van de problemen te benoemen.
Ontwikkeling
1967Watzlawick e.a.
De Oostenrijks-Amerikaanse psycholoog Paul Watzlawick en collega's publiceren het boek The Pragmatics of Human Communication, waarin zij stellen dat mensen die 'niet normaal doen' niet als losstaande individuen moeten worden beschouwd en behandeld, zoals gebruikelijk is in de psychoanalyse. Ook de communicatie met anderen moet beschouwd worden.1968Von Bertalanffy
In het boek General System Theory: Foundations, Development, Applications introduceert de Oostenrijks-Amerikaanse filosoof en theoretisch bioloog Ludwig von Bertalanffy de algemene systeem theorie.1972Brown, Birley & Wing
In het artikel Influence of Family Life on the Course of Schizophrenic Illness rapporteren Britse psychiaters over een onderzoek naar terugval bij patiënten met schizofrenie. Uit hun onderzoek bleek dat het gedrag van patiënten verslechterd als zij terugkeren naar een thuissituatie waarin door een of meer familieleden "sterk geuite emotie, vijandigheid of dominant gedrag" werd vertoont richting de patiënt. In thuissituaties met dergelijke "emotionele overbetrokkenheid" trad bij driekwart van de patiënten terugval op.1974Minuchin
De Argentijns-Amerikaanse kinderpscyhiater Salvador Minuchin publiceert het boek Families and family therapy, waarin hij de extremen in samenhang binnen een gezin definieert als overbetrokkenheid (enmeshment) en onderbetrokkenheid (disengagement). Volgens Minuchin zijn overbetrokken gezinnen te beschermend en terwijl onderbetrokken families te weinig bescherming bieden.2006Greenberg
In een artikel over tweezijdige effecten van geuite emotie en gedragsproblemen bij volwassenen met autisme stellen Amerikaanse onderzoekers dat - hoewel autisme een genetische oorzaak heeft - het effect van de sociale omgeving in het vormen van het gedrag van mensen met autisme niet onderschat moet worden. Zij baseren deze stelling op hun onderzoek, waaruit blijkt dat een hoge mate van emotionele overbetrokkenheid gerelateerd is aan een hoge mate van internaliserend en externaliseren gedrag en dat een hoge mate van kritiek gerelateerd is aan een hogere mate van repetitief gedrag. Zij adviseren om hier aandacht aan te besteden in de psycho-educatie voor familie van mensen met autisme.
Grondlegger
Ludwig von Bertalanffy (1901 - 1972) was een Oostenrijks-Amerikaanse filosoof en theoretisch bioloog en grondlegger van de algemene systeem theorie.
Betekenis voor autismevriendelijk Nederland
In autismevriendelijk Nederland wordt autisme beschreven, verklaart en behandeld als deel van een systeem. Er wordt niet alleen gekeken naar 'mensen met autisme', maar ook naar 'systemen met autisme'.