Assertiviteit
Opkomen voor de menselijke waarde van elk persoon. Open zijn over je wensen, behoeften, gevoelens en meningen. Aandacht vragen voor wat je belangrijk vindt.
Definitie
Opkomen voor de menselijke waarde van elk persoon. Open zijn over je wensen, behoeften, gevoelens en meningen. Aandacht vragen voor wat je belangrijk vindt.
Indicatoren
- bij conflicten van belangen tussen mezelf en de ander
- bij innerlijke ervaringen die ik graag met de ander wil delen
Contra-indicatoren
- in nood, wanneer geweld effectief is (dan is agressiviteit gepast)
- bij onmacht of overmacht, wanneer verzet niet effectief is (dan is passiviteit gepast)
Effectief gedrag
Ik neem mijn eigen ervaring waar
Ik merk op wat ik in mijn eigen lichaam voel en wat dit gevoel me te zeggen heeft over wat hier-en-nu belangrijk is voor mij. Ik probeer woorden te geven aan de gevoelens en gedachten die de situatie bij me oproept.
Ik identificeer me met mijn eigen ervaring
Ik eigen me mijn gevoelens, wensen en meningen toe als die van mij. 'Ik ben het die dit wil of vindt, niet de ander.'
Ik stel de rechten van mijzelf en de ander vast
Ik stel was wat mijn rechten zijn in deze situatie en wat de rechten van de ander zijn. 'De ander heeft recht om boos te worden, maar ik heb ook recht om fouten te maken.' 'Ik heb het recht om boos te worden, maar de ander heeft ook het recht om respect behandeld te worden; ik heb niet het recht om zo tekeer tegen hem te gaan.'
Ik reageer afhankelijk van de situatie
Ik kies bewust hoe ik, afhankelijk van de situatie, reageer. Ik kies flexibel tussen passief, assertief en agressief gedrag, afhankelijk van de situatie. In geval van nood reageer ik passief (vluchten, bevriezen) of agressief (vechten), maar over het algemeen reageer ik assertief.
Ik breng mijn ervaring direct tot uiting
Ik uit mijn gedachten, gevoelens en behoeften direct en duidelijk. Ik ben open over mijn wensen, behoeften, gevoelens en meningen. Ik uit mijn negatieve gevoelens (verdriet, angst, woede). Ik geef kritiek. Ik huil. Ik vraag om hulp. Ik uit ook mijn positieve gevoelens (affectie, blijdschap, enthousiasme, verbinding). Ik zegt het tegen de ander wanneer ik iemand leuk vindt. Ik ga een gesprek aan wanneer ik dat wil. Ik geef complimenten of cadeautjes. Ik dans. Ik lach. Ik deel eten met anderen. Ik biedt aan wat te gaan halen.
Ik kom voor mezelf op
Ik verdedig mijn eigen belangen. Ik kom op voor mijn eigen rechten.
Ik toon begrip voor de ervaring van anderen
Ik respecteer de gevoelens en opvattingen van anderen. Ik laat merken dat ik de wensen, gevoelens of situatie van de ander opgemerkt heb.
Ik reageer steeds assertiever wanneer de ander zich niet aanpast
Wanneer de ander zijn of haar gedrag niet aanpast aan mijn wensen, reageer ik met elke volgende reactie steeds assertiever.
Niet-effectief gedrag
Ik negeer mijn eigen ervaring
Ik hou mijn adem in en snijdt daarmee het contact met eigen gevoelens af. Ik hou mij gevoelens vaag, mijn gedachten automatisch.
Ik projecteer mijn ervaring op anderen
Ik schrijf mijn behoeften, wensen en meningen toe aan de ander. Als ik het koud heb vraag ik de ander 'Wil je graag dat ik het raam dicht doe?' Als ik de afspraak graag wil uitstellen vraag ik de ander 'Wil je de afspraak nu al maken of uitstellen?'
Ik negeer de rechten van mijzelf of van de ander
Ik stel was wat mijn rechten zijn in deze situatie ('Ik heb het recht om volgens afspraak geholpen te worden'), maar besteed geen aandacht aan de rechten van de ander (de baliemedewerker heeft ook het recht om met respect behandeld te worden en zich veilig te voelen). Of ik besteed wel aandacht aan de rechten van de ander ('Mijn partner heeft recht op mijn aandacht'), maar niet aan mijn eigen rechten (het recht op rust en een moment voor jezelf).
Ik reageer automatisch agressief of passief
Ik reageer onbewust en onafhankelijk van de situatie. Ik vertoon steeds agressief of steeds passief gedrag en ben me daar niet of nauwelijks bewust van.
Ik houd mijn ervaring voor mezelf
Ik houdt mijn ervaring voor mezelf of breng het indirect tot uiting. Ik zeg het te doen, maar doet het niet. Ik zeg dat ik de datum goed vindt, maar meld me op het laatste moment af. Ik klaag tegen anderen in plaats van het tegen de persoon zelf te zeggen. Ik straf de ander door te zwijgen. Ik laat de spanning in mezelf oplopen totdat mijn vat vol is en ik door een laatste trigger uitbarst en alle onderdrukte emotie er uitgooi.
Ik bevorder eenzijdig het belang van mezelf of de ander
Ik bevorder mijn eigen belang ten koste van dat van anderen. Ik kleiner of kwets anderen. Ik doe ze fysieke of emotioneel pijn. Ik offer mezelf op. Ik bevorder steeds weer het belang van anderen ten koste van mezelf.
Ik negeer de ervaring van de ander
Ik geef alleen expressie aan mijn eigen gevoelens, meningen en wensen. Ik luister niet naar wat de ander zegt, geef de ander geen ruimte. Of ik praat er helemaal niet over, ik vertel niet over mijn eigen ervaring, maar vraag ook niet niet die van de ander.
Bij weerstand wordt ik direct passief of aggressief
Wanneer de ander zijn of haar gedrag niet aanpast geeft ik het gelijk op, geef ik toe, geef ik me gewonnen. Of ik wordt gelijk boos en ga schelden.
Ontwikkeling
De ontwikkeling van assertiviteit bij een gebrek aan vaardigheden wordt bevorderd in Sociale vaardigheidstraining. Bij systematische onderdrukking van de eigen expressie zijn Bioenergetische therapie en Radicaal open dialectische gedragstherapie effectief. Bij gebrek aan assertiviteit als gevolg van angst voor de eigen behoeften en emoties zijn Affect fobie therapie en Emotiegericht therapie geschikt.
Link
Harvey Mansfield (2006), Manliness
Helen Mayhew (2016), Assert Yourself: How to Stand up for Yourself