Anti- en pro-sociaal gedrag

Sommige autistische volwassen vertonen meer antisociaal en minder prosociaal gedrag dan neurotypische volwassenen. Bij andere autistische volwassenen lijkt dit juist andersom te zijn.

Belang

In de wetenschappelijke literatuur en media wordt regelmatig een link gelegd tussen autisme en anti-sociaal gedrag, maar deze link is vooral theoretisch of gebaseerd op gevalstudies. Bovendien zijn er belangrijke individuele verschillen. Sommige autistische volwassen vertonen inderdaad meer antisociaal gedrag dan gemiddeld, terwijl anderen juist minder anti-sociaal gedrag vertonen. Bij de eerste groep is vaak sprake van bijkomende problemen, zoals psychose, intellectuele beperkingen of specifieke emotionele beperkingen. Daarnaast blijkt dat sommige autisten minder prosociaal gedrag vertonen dan gemiddeld, terwijl dit op basis van hun sociale kennis en sociale motivatie niet verwacht zou worden.

Waar gaat het over?

Prosociaal gedrag: gedragingen waar andere mensen mee beschermd of bevoordeeld worden, zoals delen (geld aan een goed doel), helpen (oppakken wat iemand heeft laten vallen) of respecteren (je aan de verkeersregels houden)
Antisociaal gedrag: gedragingen waar andere mensen schade of hinder van (kunnen) ondervinden, zoals geluidsoverlast veroorzaken of voordringen in een rij
Meedogenloze kenmerken: persoonlijkheidskenmerken die geassocieerd zijn met antisociaal gedrag en neurobiologisch gezien samenhangen met beperkingen in het herkennen van angst in de gezichtsuitdrukking van andere mensen
Autistische kenmerken: persoonlijkheidskenmerken die geassocieerd zijn met autisme
Regel-gebaseerd gedrag: gedrag dat gebaseerd is op de regels die je hanteert in plaats van de stemming die je op een bepaald moment ervaart, wat neurobiologisch gezien geassocieerd is met een bovengemiddeld vermogen tot het beheersen van impulsen

Welke factoren zijn van belang?

Selectieve emotionele beperkingen

In vergelijking met niet-veroordeelde volwassenen met autisme vertonen autistische volwassenen die veroordeeld zijn voor een misdaad een selectieve beperking in het herkennen van angst bij anderen

Intellectuele beperkingen

Autistische volwassenen met intellectuele beperkingen vertonen meer gedragsproblemen dan autistische volwassenen met een normale intelligentie

Angstigheid

Meer angstige adolescenten met autisme breken de wet minder vaak dan minder angstige adolescenten met autisme

Sociale uitsluiting

Autistische adolescenten vertonen minder prosociaal gedrag dan hun neurotypische klasgenoten, maar evenveel als andere sociaal buitengesloten leerlingen; autistische kinderen met vrienden vertonen evenveel prosociaal gedrag richting hun vrienden als neurotypische kinderen

Regels

Autistische volwassenen presteren beter dan neurotypische volwassenen wanneer prosociaal gedrag een kwestie is van het volgen van de regels, zoals je knipperlicht gebruiken of opstaan voor ouderen

Invloed van leeftijdsgenoten

Autistische adolescenten zijn minder gevoelig voor antisociale invloeden van leeftijdsgenoten dan neurotypische adolescenten

Welke factoren zijn niet van belang?

Sociale kennis

Autistische volwassenen zijn evengoed als neurotypische volwassenen in staat om te beoordelen welk gedrag verwacht of wenselijk is, gezien vanuit het perspectief van de wet of een hulpbehoevende ander

Sociale motivatie

Prosociaal gedrag van autistische adolescenten is niet gerelateerd aan sociale motivatie, waardoor sociale motivatie geen verklaring kan bieden voor eventuele verschillen in prosociaal gedrag

Emotionele empathie

Autisten voelen evenveel als niet-autisten mee met de persoon die hulp nodig heeft of nadeel zou ervaren van antisociaal gedrag

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

In autismevriendelijk Nederland wordt meer aandacht besteed aan de verklaringen die mensen met autisme zelf geven voor hun pro- of anti-sociale gedrag, in plaats van hier eindeloos over te speculeren.