Afwijkende introceptieve gevoeligheid

Mensen met autisme zijn niet alleen onder- of overgevoelig voor prikkels vanuit hun omgeving, maar ook voor prikkels vanuit hun eigen lichaam.

Belang

Een afwijkende sensorische gevoeligheid is één van de diagnostische criteria voor autisme. In DSM-5 wordt het omgeschreven als "hyper- of hyporeactiviteit op zintuiglijke prikkels". Een afwijkende prikkelgevoeligheid doet zich echter niet alleen voor bij prikkels vanuit de omgeving, zoals licht, geur en geluid, maar ook bij prikkels vanuit het eigen lichaam, zoals honger, pijn en kou. Dit laatste wordt introceptieve gevoeligheid genoemd, een aspect van afwijkende prikkelgevoeligheid dat in verband wordt gebracht met moeite met het vaststellen en beschrijven van lichamelijke prikkels (alexisomia) en/of emotionele prikkels (alexithymia).

Waar gaat het over?

Afwijkende prikkelgevoeligheid: sneller op prikkels reageren dan de meeste andere mensen (overgevoeligheid) of minder snel op prikkels reageren dan de meeste andere mensen (ondergevoeligheid)
Introceptie: het waarnemen van prikkels vanuit je eigen lichaam
Introceptieve gevoeligheid: de mate waarin je gevoelig bent voor introceptieve prikkels
Alexisomia: moeite met het opmerken en beschrijven van introceptieve prikkels, zoals warmte/kou, pijn/gemak en behoefte/verzadiging
Alexithymia: moeite met het opmerken en beschrijven van emotionele prikkels, zoals het opmerken dat je kwaad wordt of het onderscheiden van angst van verdriet

Hoe vaak komt het voor?

Percentage volwassenen met autisme dat problemen heeft met....

25%

Afwijkende gevoeligheid voor pijn

50%

Alexisomia

50%

Alexithymia

Test jezelf online

Ervaringen van autistische volwassenen

Mijn tandarts merkte laatst op dat ik een hoge pijngrens heb.

Ik eet volgens de klok. Mijn lichaam geeft mij geen enkel signaal voordat ik langer dan een dag niet gegeten heb. Het is niet iets wat alleen gebeurt als ik super gefocust bezig ben, maar iets wat ik dagelijks ervaar.

Ik ben extreem ondergevoelig voor kou. Ik word wel koud, maar het vraag heel wat en zelfs dan kan ik het nog met gemak aan. Zelfs met -10 draag ik nog de hele dag een t-shirt. Alleen m'n vingers worden echt koud als ik dan zonder handschoenen buiten loop.

Een paar jaar geleden had ik 6 maanden hevige rugpijn. De dokter geloofde niet dat ik echt zoveel pijn had. Toen ze (na 6 maanden!) eindelijk instemde met een operatie bleek dat een zenuw ernstig bekneld zat. De chirurg was zeer verbaasd dat ik dat zo lang vol had gehouden. Mijn man zei daarna dat ik bij het aangeven van pijn minstens twee niveaus hoger moet gaan zitten dan wat ik denk dat het is.

Toen ik ging bevallen van mijn eerste kind werd mij verteld dat het niet mogelijk was dat ik al echt aan het bevallen was, omdat ik het niet uitschreeuwde van de pijn. Na beide keizersneden die ik heb ondergaan, liep ik binnen 12 uur weer.

Ik heb altijd dorst. Ik heb altijd een flesje met water bij me staan en dat flesje staat vaker aan mijn lippen dan op mijn bureau of in mijn tas. Ik moet ook om de 15 minuten naar de WC. Als ik geen water meer heb en niet kan bijvullen, raak ik echt in paniek. Soms wordt ik zelfs agressief. Dokters hebben al verschillende dingen onderzocht, zoals diabetes of slecht functionerende organen, maar dat is het allemaal niet.

Ik heb erg veel moeite met warmte. Als het in de zomer tussen de 25 en 30 graden wordt en iedereen het geweldig vindt, weet ik niet waar ik het zoeken moet. Het is niet gewoon dat ik het 'best warm' heb. Ik stop echt compleet met functioneren. Ik kan niets meer doen. Ik kan niet meer slapen. Ik lig gewoon twee weken alleen maar. Een paar keer zat ik de hele dag te huilen.

Kou is pijnlijk voor mij. Zodra er maar iets van een koud of koel briesje staat, draag ik een capuchon, zelfs in de zomer. Warmte heb ik geen last van. Onder de douch doe ik alleen de hete kraan aan en mensen vragen mij regelmatig of ik een loden pijp in mijn keel heb, zo snel drink ik blijkbaar mijn hete thee.

Betekenis voor autismevriendelijk Nederland

In autismevriendelijk Nederland wordt rekening gehouden met de mogelijkheid van onder- of overgevoeligheid voor pijn, kou, warmte en andere prikkels vanuit het eigen lichaam. Hierdoor kunnen mensen met autisme bijvoorbeeld directer hulp nodig hebben dan men zou verwachten of ernstiger beperkt kunnen worden dan mensen zonder autisme.