Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)

In het boek Cognitive Therapy and Emotional Disorders introduceert de Amerikaanse psychiater Aaron Beck een cognitieve benadering van psychotherapie die zich richt op bewustwording en verandering van terugkerende, automatische negatieve gedachten.

De Amerikaanse psycholoog Steven Hayes stelt een contextuele benadering van therapeutische verandering voor, waarin men er vanuit gaat dat gedachten en emoties het menselijke gedrag niet op een directe wijze veroorzaken, maar via de context. Daarom kan gedrag veranderd worden, zonder te proberen om gedachten en emoties zelf te veranderen, wanneer men zich richt op het veranderen van de context die bepaalde private ervaringen linkt met bepaald gedrag. In tegenstelling tot Beck ziet Hayes niet de inhoud van gedachten en emoties als het probleem, maar de verbale processen die ervoor zorgen dat deze inhoud een excessieve controle uitoefent over het gedrag.

Hayes en zijn leerling Robert Zettle publiceren een artikel over comprehensive distancing, "een alternatieve psychotherapeutische strategie" waarbij gebruik wordt gemaakt van "didactische en experiëntiële oefeningen" gericht op het besef (1) dat pogingen om ongewenste private ervaringen te beheersen of te elimineren contra-productief zijn, (2) dat de redenen die cliënten geven als verklaring voor hun disfunctionele gedrag niet geldig zijn en in zichzelf disfunctioneel gedrag vormen en (3) dat cliënten zich effectiever kunnen gedragen wanneer ze hun interne ervaringen simpelweg beschrijven, zonder te proberen ze te veranderen.

Hayes publiceert een eerste artikel waarin de benaming Acceptance and Commitment Therapy (ACT) wordt gebruikt voor wat Hayes beschrijft als een gedragsanalytische benadering van psychotherapie die de neiging tot emotionele vermijding tracht te ondermijnen en de capaciteit voor gedragsverandering tracht te vergroten.

In een vergelijkende studie naar de uitkomsten van ACT en cognitieve therapie (CT) gebruiken Amerikaanse onderzoekers 26 masterstudenten klinische psychologie als therapeut voor 100 deelnemers, die elk zo'n 15 sessies ACT of CT ontvangen. Zij concluderen dat beide methoden vergelijkbare verbetering laten zien in depressie en angstigheid.

In een proefstudie trainen Finse onderzoekers 14 masterstudenten klinische psychologie in het geven van ACT en gedragstherapie (GT), waarna elke student 1 cliënt voor ACT en 1 cliënt voor GT toegewezen krijgt. Cliënten die behandeld werden volgens het ACT model vertonen betere symptoomverbetering dan GT cliënten, ondanks het feit dat de behandelende studenten minder kennis opgedaan hadden van ACT dan van GT en zich angstiger voelden wanneer ze ACT toepasten.

In een gevalstudie naar de behandeling van drie patiënten met een angststoornis concluderen Amerikaanse klinisch psychologen dat de belangrijkste les die de patiënten leerden was dat hun angstgevoelens en faalgedachten hun leven niet hoefden te bepalen, ook al zijn ze nog zo intens en dwingend; ze leerden dat het kwijtraken van deze gevoelens en gedachten geen noodzakelijke voorwaarde was voor het doen wat ze graag wouden doen.

In een vergelijkende studie naar de uitkomsten van ACT en een combinatie van Cognitieve therapie en Gedragstherapie (CGT) gebruiken Amerikaanse onderzoekers relatief onervaren masterstudenten als therapeut. Ze concluderen dat, net als in de Finse studie, ACT op de lange termijn effectiever is in het verminderen van symptomen dan CGT.

Zweedse onderzoekers verrichten een studie naar de uitkomsten van een 6-weken durende op ACT-gebaseerde groepsbehandeling voor leerlingen met autisme in een school in het speciaal onderwijs. "In onze klinische ervaring is experiëntiële vermijding een veel voorkomend probleem in hoogfunctionerend autisme. In ACT wordt dit probleem aangepakt door de psychologische flexibiliteit te vergroten." De groepsbehandeling bestaat uit acceptatie- en mindfulnessoefeningen en activiteiten gericht op het bevorderen van het handelen in overeenstemming met je waarden. De onderzoekers concluderen dat het stressniveau en de mate van sociaal-emotionele problemen van de 15 behandelde leerlingen verminderd is.

In het boek Acceptance & commitment therapy: Theorie en praktijk draagt de Belgische klinisch neuropsycholoog en autismecoach Elke Bussels een hoofdstuk bij over ACT en autisme. Zij stelt dat ACT relevant is voor mensen met autisme: (1) Regelgeleid gedrag en de context waarin gedrag plaatsvindt staan centraal in ACT even als in problemen bij autisme. (2) De vraag wat mensen met autisme nu echt belangrijk vinden in het leven, wat ze zouden wíllen doen, waar ze dichterbij willen komen in hun leven, is vaak een verademing. (3) De eigen beperkingen niet willen hebben (niet-accepteren) werkt niet, ander gedrag (het loslaten van de strijd tegen de diagnose of de stoornis) werkt vaak beter.